TRƯỚC LỆNH CẤM KHÍ ĐỐT CỦA EU TRỪNG PHẠT NGA- GAZPROM HIỆN MUỐN CUNG CẤP CHO THỔ NHĨ KỲ

Trên thực tế, Nga đã cung cấp khí đốt cho Thổ Nhĩ Kỳ và xa hơn nữa là các nước Đông Nam Âu thông qua đường ống Biển Đen TurkStream kể từ đầu năm 2020. Năm ngoái, tổng khối lượng lên tới khoảng 21 tỷ mét khối. Trong bối cảnh có khả năng cấm nhập cảng hoàn toàn khí đốt của Nga vào EU cho đến năm 2027, Nga hiện đang tăng cường nỗ lực cung cấp thêm khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) cho Thổ Nhĩ Kỳ và mở rộng hơn nữa quan hệ đối tác khí đốt với Ankara.

Theo biên bản của ủy ban liên chính phủ Nga-Thổ Nhĩ Kỳ mới nhất, được hãng thông tấn tư nhân Nga Interfax tiết lộ vào thứ Sáu 27/6, cùng với các hãng khác. Theo biên bản, Moscow bày tỏ sự quan tâm đến nguồn cung cấp LNG ổn định và bày tỏ mong muốn đầu tư chung với Thổ Nhĩ Kỳ vào cơ sở hạ tầng khí đốt của mình.

Phó Thủ tướng Nga Alexander Novak nhấn mạnh rằng Thổ Nhĩ Kỳ đã có năng lực nhập cảng LNG lớn và nhập cảng khí đốt tự nhiên hóa lỏng từ nhiều nguồn toàn cầu khác nhau. Do đó, việc giao hàng LNG của Nga có thể được thực hiện thông qua cả các hợp đồng giao ngay ngắn hạn và hợp đồng dài hạn. "Việc thực hiện cụ thể phụ thuộc phần lớn vào các điều kiện thương mại", Nowak nói với các nhà báo vào thứ Sáu.

Đồng thời, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đang tìm cách gia hạn các hợp đồng cung cấp khí đốt qua đường ống hiện có theo "các điều khoản cùng có lợi". Trong đó bao gồm, cụ thể là các hợp đồng giữa Gazprom và công ty nhà nước Botas của Thổ Nhĩ Kỳ, hết hạn vào cuối năm 2025. Các hợp đồng này bao gồm khoảng 16 tỷ mét khối khí đốt hàng năm thông qua đường ống Blue Stream, cung cấp độc quyền cho Thổ Nhĩ Kỳ và thêm 5,75 tỷ mét khối nữa thông qua tuyến đầu tiên của đường ống TurkStream, cũng dành riêng cho thị trường Thổ Nhĩ Kỳ.

Để so sánh, khoảng 15,25 tỷ mét khối khí đốt đã chảy đến Đông Nam Âu vào năm ngoái thông qua tuyến thứ hai của đường ống TurkStream. Tổng công suất của đường ống TurkStream là 31,5 tỷ mét khối mỗi năm. Sau khi kết thúc quá cảnh khí đốt qua Ukraine vào đầu năm, đây là đường ống khí đốt cuối cùng của Nga đến Âu châu.

Moskau và Ankara nhấn mạnh tầm quan trọng của nguồn cung cấp ổn định trong ủy ban chính phủ chung và cũng muốn tăng cường các biện pháp an ninh dọc theo cả hai đường ống. Điều này dựa trên các báo cáo của Nga về một số cuộc tấn công bằng máy bay không người lái vào cơ sở hạ tầng của TurkStream vào tháng 1 và tháng 2 năm 2025. Nga đổ lỗi cho Ukraine về việc này, nhưng vẫn chưa có xác nhận độc lập nào về những tuyên bố này.

Tuy nhiên, Gazprom đã từ bỏ trung tâm khí đốt ban đầu được lên kế hoạch ở Thổ Nhĩ Kỳ, như Bloomberg đưa tin vào đầu tháng 6. Người đứng đầu Điện Kremlin Wladimir Putin đã đề nghị dự án này ngay sau vụ nổ trên đường ống Nord Stream năm 2022. Về mặt chính thức, ý tưởng này đã thất bại do công suất đường ống hạn chế từ Thổ Nhĩ Kỳ đến Nam Âu và Thổ Nhĩ Kỳ không quan tâm đến việc tổ chức bán khí đốt chung với Gazprom. Việc EU có kế hoạch rút khỏi khí đốt của Nga.

Chuyên gia năng lượng Alexei Belogoryev từ Viện Năng lượng và Tài chính Moskau nói với tờ báo kinh doanh Kommersant của Nga cho rằng ý tưởng về một trung tâm khí đốt của Thổ Nhĩ Kỳ là không thực tế ngay từ đầu. Chưa bao giờ có bất kỳ kế hoạch cụ thể nào, chỉ có các cuộc thảo luận chung. Một trung tâm khí đốt thường được hiểu là một trung tâm giao dịch nơi các giao dịch khí đốt được thực hiện và giá cả được thiết lập.

Ngay cả khi không có trung tâm khí đốt, vẫn có thể hình dung được viễn cảnh khí đốt của Nga sẽ đến Âu châu gián tiếp qua Thổ Nhĩ Kỳ trong tương lai. Tương tự như cách dầu của Nga hiện đang được tinh chế tại Ấn Độ và xuất cảng sang Âu châu dưới dạng sản phẩm của Ấn Độ, khí đốt của Nga có thể được vận chuyển qua Thổ Nhĩ Kỳ và sau đó được bán trên thị trường Âu châu dưới dạng khí đốt của Thổ Nhĩ Kỳ, với điều kiện là các trung gian Thổ Nhĩ Kỳ tham gia. Viễn cảnh này vẫn mang tính suy đoán nhưng không có vẻ phi thực tế, vì EU vẫn chưa hạn chế nhập cảng từ các nước thứ ba.

Nguồn cung LNG linh hoạt hơn và ít bị ảnh hưởng bởi căng thẳng địa chính trị và các cuộc tấn công có thể xảy ra vào cơ sở hạ tầng đường ống cố định. Tuy nhiên, điều này sẽ dẫn đến chi phí bổ sung đáng kể cho Nga, vì hiện tại không có nhà máy hóa lỏng LNG lớn nào trên bờ biển Biển Đen của Nga và LNG sẽ phải được vận chuyển trên những quãng đường dài. Thổ Nhĩ Kỳ cũng sẽ phải đối mặt với chi phí bổ sung để hóa lỏng LNG trước khi có thể đưa vào lưới khí đốt hiện có.

Tuy nhiên, việc định hướng lại sang Thổ Nhĩ Kỳ và các thị trường khác khó có thể bù đắp cho việc mất hoàn toàn thị trường bán hàng cho Âu châu  của Nga. Âu Châu từ trước đến nay là thị trường quan trọng nhất đối với khí đốt của Nga và khó có thể thay thế hoàn toàn trong tương lai gần. Do đó, việc Moskau xích lại gần Thổ Nhĩ Kỳ chủ yếu nên được coi là một nỗ lực chính trị và kinh tế nhằm ít nhất là giảm bớt rạn nứt khí đốt với EU và mở ra các cơ hội xuất cảng mới, trong dài hạn.

Vũ Thái An, người lính VNCH, ngày 28 Juni 2025