MỘT SỐ CÁC CƠ PHẬN CỦA MỸ VÀ TÂY PHƯƠNG CÓ TRONG UAV VÀ HỎA TIỂN CỦA NGA - LIỆU LỆNH TRỪNG PHẠT CỦA EU THẤT BẠI?

Theo bài viết của Tác giả Thomas Latschan trên DW Deutsch cho biết:  Bất chấp tất cả các lệnh cấm vận, các bộ phận do Tây phương sản xuất vẫn tiếp tục được tìm thấy trong các hỏa tiễn và máy bay không người lái của Nga. Tổng thống Ukraine Selenskyj đang đưa ra những cáo buộc nghiêm trọng đối với Tây phương về việc này. Nhưng liệu EU có thể ngăn chặn được chuỗi cung ứng này cho Nga hay không?

Ukraine hiện tại hầu như không có đêm nào mà không phải hứng chịu các cuộc không kích dữ dội của Nga. Chỉ riêng đêm Chủ nhật 5 tháng 10, gần 500 máy bay không người lái và 50 hỏa tiễn được cho là đã được bắn vào các mục tiêu sâu trong nội địa Ukraine. Nhiều hỏa tiễn trong số này dường như chứa các cơ phận có nguồn gốc từ Tây phương. Tổng thống Ukraine WolodymyrSelenskyj đã cho biết điều này trong một bài phát biểu Video đầu tuần này. Chúng bao gồm các bộ vi mạch, cảm biến, bộ chuyển đổi và các bộ phận với kỹ thuật cao khác còn đang được đưa vào Nga bất chấp các lệnh trừng phạt.

Theo Selenskyj, hơn 100.000 bộ phận do nước ngoài sản xuất đã bị thu giữ chỉ sau vụ tấn công hôm Chủ nhật. Chúng ban đầu đến từ Hoa Kỳ và Đức, nhưng cũng có từ các nước Âu châu , Trung Quốc và Đài Loan.

Tổng thống đã chỉ trích gay gắt các đồng minh Tây phương của mình về điều này, lập luận rằng hầu hết các thành phần này đều nằm trong danh sách trừng phạt quốc tế và hoàn toàn không được phép xuất cảng sang Nga. "Nếu một số quốc gia ngừng các kế hoạch rõ ràng đáng chê trách của họ nhằm cung cấp cho Nga các thành phần quan trọng để sản xuất hỏa tiễn và máy bay không người lái, mối đe dọa từ Nga sẽ giảm đáng kể", Selenskyj đã viết trên X về việc này.

Những Con Đường Kỳ lạ Bất Chấp Lệnh Trừng Phạt

"Cần lưu ý rằng việc kiểm soát xuất cảng đối với nhiều mặt hàng này đã được áp dụng ngay từ đầu cuộc tấn công lớn của Nga, tức là vào mùa xuân năm 2022", Benjamin Hilgenstock, chuyên gia về lệnh trừng phạt tại Trường Kinh tế Kyiv (KSE), giải thích. "Sau đó, chúng được thắt chặt và mở rộng để bao gồm các nhóm sản phẩm khác, nhưng về cơ bản chúng đã tồn tại trong suốt thời gian diễn ra cuộc chiến này."

Chỉ riêng Liên minh EU đã áp dụng tổng cộng 18 gói trừng phạt nhắm vào Nga trong ba năm rưỡi qua. Chỉ đến tháng 7 năm 2025, EU mới thắt chặt đáng kể lệnh cấm xuất cảng đối với cái gọi là hàng hóa lưỡng dụng - những sản phẩm có thể được xử dụng cho cả mục đích dân sự và quân sự.

Tuy nhiên, "những bộ phận về kỹ thuật này vẫn tiếp tục đến Nga qua những tuyến đường phức tạp", Hilgenstock nói. Thông thường, có rất nhiều bên trung gian tham gia, ví dụ như ở Trung Quốc, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Thổ Nhĩ Kỳ, Kazakhstan hoặc các quốc gia ở Kavkaz. "Trong nhiều trường hợp, một công ty Tây phương bán các bộ phận của mình hoàn toàn hợp pháp cho một đối tác kinh doanh ở một quốc gia khác. Đối tác này, đến lượt mình, lại bán lại, cứ thế, và cuối cùng, linh kiện đến tay một bên bán và vận chuyển đến Nga."

Vấn đề này đã được biết đến từ lâu, đó là lý do tại sao EU, chẳng hạn, đã bắt đầu trừng phạt các bên trung gian ở các nước thứ ba bán lại sản phẩm cho Nga. Tuy nhiên, "Tất nhiên, đây là một trò chơi mèo vờn chuột, bởi vì việc tạo ra một bên trung gian mới cách đó ba cửa nhà là tương đối dễ dàng", Benjamin Hilgenstock cho biết. Ông và các đồng nghiệp tại KSE đã phân tích nhiều điểm yếu của chế độ trừng phạt quốc tế trong một nghiên cứu được công bố vào tháng 1 năm 2024.

Điều khiến vấn đề trở nên tồi tệ hơn là "nhiều bộ phận trong số này thậm chí không được phép sản xuất ở Tây phương, nhưng chúng đến từ các công ty Tây phương, được sản xuất tại các nhà máy ở Đông Nam Á. Do đó, những bộ phận này không bao giờ được vận chuyển trực tiếp qua lãnh thổ EU." Điều này khiến các cơ quan kiểm soát xuất cảng của Âu châu , chẳng hạn như hải quan, gần như không thể kiểm sát được các con đường xuất cảng của những bộ phận này.

Có nhiều lỗ hổng, nhưng không có lỗi

Do đó, hệ thống này tạo ra những kẽ hở đáng kể cho Nga để có được những hàng hóa cần thiết khẩn cấp bất chấp tất cả các lệnh cấm vận. Tuy nhiên, Hilgenstock nói, điều đó không có nghĩa là các lệnh trừng phạt nói chung không hiệu quả. "Bạn không thể mong đợi chúng tôi ngăn chặn việc xuất cảng từng con Chip máy tính sang Nga", nhà khoa học chính trị này nói. "Nhưng chúng tôi biết rằng Nga hiện đang phải trả giá cao hơn đáng kể cho những cơ phận này so với bất kỳ quốc gia nào khác trên thế giới. Và bản thân điều đó đã là một thành công vì có nghĩa là Nga đang nhận được ít hơn, và thường là hàng kém chất lượng hơn, với cùng một mức giá  và mọi thứ đều bị chậm trể."

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều cơ hội để cải thiện việc thực thi các lệnh trừng phạt này. Ví dụ, các nhà sản xuất những mặt hàng này phải chịu trách nhiệm nhiều hơn trong việc kiểm soát chặt mạng lưới phân phối của họ và bảo đảm rằng chúng không bị đưa đến Nga. "Ví dụ, trong lĩnh vực tài chính, đã có những yêu cầu rất cụ thể liên quan đến rửa tiền và tài trợ khủng bố trong nhiều thập kỷ", Benjamin Hilgenstock giải thích. "Điều này đã dẫn đến việc các ngân hàng hoạt động quốc tế đầu tư đáng kể nguồn lực vào các cơ chế kiểm soát nội bộ,  để  có thể biết họ đang giao dịch với ai và ai đứng sau các đối tác của họ. Và chúng ta cần đạt được điều tương tự ở đây. Nhưng đó là một quá trình, và cần có thời gian."

Đặc biệt là khi phải có ý chí chính trị cho việc thắt chặt như vậy. "Đơn giản là không có sự đồng thuận thực sự ở cấp độ EU để tiến xa hơn." Và thậm chí không chỉ những "nghi phạm thường gặp" như, Ungarnvà Slowakei, là 2 quốc gia thân Nga, luôn phản đối việc thắt chặt chế độ trừng phạt. "Các quốc gia khác, bao gồm cả Đức, không nhất thiết lúc nào cũng đồng ý với các nghĩa vụ thẩm định sâu rộng hơn đối với các công ty", Hilgenstock phàn nàn. Kết luận của ông: "Vẫn còn những khoảng trống - và những khoảng trống này có thể được lấp đầy."

Vũ Thái An, người lính VNCH, ngày 10 tháng 10 năm 2025