IRAN ĐE DỌA CHẤM DỨT HỢP TÁC VỚI IAEA

Iran đang đe dọa chấm dứt hợp tác với Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) nếu Đức, Anh và Pháp khôi phục các lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc đối với nước này. Hành động của ba quốc gia Âu châu này sẽ "làm gián đoạn hiệu quả con đường hợp tác với cơ quan IAEA", theo tuyên bố của Hội đồng An ninh Quốc gia Iran được phát đi trên truyền hình nhà nước hôm thứ Bảy 20 tháng 9.

Các quốc gia được gọi là E3 : Đức, Pháp và Anh, đã khởi động một cơ chế vào tháng 8, qua đó các lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc đối với Iran, vốn đã được giảm dần, sẽ được khôi phục trong vòng 30 ngày. 

Sau khi thỏa thuận hạt nhân quốc tế được ký kết vào năm 2015, các lệnh trừng phạt đã được giảm bớt. Điều này có thể được đảo ngược bằng cách sử dụng cái gọi là cơ chế phục hồi nhanh.

Các cuộc đàm phán với Iran bị đình trệ

E3 viện dẫn lý do là việc Teheran không tuân thủ các nghĩa vụ theo thỏa thuận nhằm hạn chế chương trình hạt nhân của mình. Ba quốc gia Âu châu hiện đang tiến hành các cuộc đàm phán tiếp theo với Iran. Tuy nhiên, theo họ, cho đến nay vẫn chưa có tiến triển nào trong các cuộc đàm phán. Nếu không đạt được thỏa thuận, các lệnh trừng phạt sẽ phải được khôi phục trong phiên thảo luận chung của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, bắt đầu vào tuần tới.

Các cuộc đàm phán đang diễn ra trong bối cảnh IAEA không lên án các cuộc tấn công của Mỹ và Israel vào các cơ sở hạt nhân của Iran hồi tháng 6. Teheran đã lên kế hoạch đưa ra một nghị quyết tại hội nghị thường niên của cơ quan này ở Wien, nhưng đã rút lại vào phút chót. Nước này không nhận được đủ sự ủng hộ từ 180 quốc gia thành viên IAEA. Các nguồn tin ngoại giao Tây phương cũng cho biết Hoa Kỳ đã gây áp lực.

Các nước E3, cùng với Hoa Kỳ, Nga và Trung Quốc, đã ký kết thỏa thuận hạt nhân với Iran vào năm 2015 nhằm ngăn chặn nước này chế tạo bom hạt nhân. Tuy nhiên, Hoa Kỳ đã đơn phương rút khỏi thỏa thuận vào năm 2018 trong nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump và sau đó áp đặt lại các lệnh trừng phạt đối với Iran.

Sau đó, Teheran dần dần rút khỏi các cam kết theo thỏa thuận và tăng cường làm giàu Uranium. Theo IAEA, Iran hiện đã sản xuất Uranium làm giàu gấp nhiều lần so với thỏa thuận trong thỏa thuận hạt nhân.

Vũ Thái An, người lính VNCH, ngày 21 tháng 9 năm 2025