TRUMP RA TỐI HẬU THƯ CHO TỔ CHỨC AN NINH VÀ HỢP TÁC ÂU                                                          CHÂU  (OSCE)

Tổ chức An ninh và Hợp tác Châu Âu (OSCE) là một diễn đàn đối thoại quan trọng, một điểm được nhấn mạnh trong hầu hết mọi bài phát biểu. Tuy nhiên, thuật ngữ này cũng thể hiện một sự bối rối nhất định tại Hội đồng Bộ trưởng của tổ chức, họp vào thứ Năm 4.12 và thứ Sáu 5.12 tại Cung điện Hofburg ở Wien. Tổ chức này, với 57 quốc gia tham gia từ Bắc Mỹ đến Âu Châu và Trung Á, là tổ chức duy nhất mà đại diện từ Moskau và Kiew vẫn họp tại cùng một phòng mỗi tuần. Nhưng kể từ khi Nga xâm lược Ukraine trên quy mô lớn, hợp tác trong nhiều lĩnh vực gần như đã bị đình trệ.

Tuy nhiên, Ngoại trưởng Đức Johann Wadephul đã thắp lên một tia hy vọng trong bài phát biểu của mình. Ông gọi lịch sử của tổ chức, bắt đầu từ 50 năm trước "giữa thời Chiến tranh Lạnh", là một loạt các hội nghị trong khuôn khổ tiến trình Helsinki. "Đó cũng không phải là những thời điểm dễ dàng. Tuy nhiên, một điều đáng chú ý đã đạt được: các quốc gia với hệ thống chính trị rất khác nhau đã thống nhất về các nguyên tắc chung và tạo ra một nền tảng lâu dài cho đối thoại và hợp tác", ông Wadephul nói. Một nền tảng cho phép đối thoại ngay cả khi tình hình dường như vô vọng.

Không có ngân sách nào được thông qua kể từ cuộc chiến ở Ukraine.

Hiện tại, sự chú ý chủ yếu tập trung vào một phái bộ quan sát viên tiềm năng, tương tự như phái bộ mà OSCE đã thực hiện sau cuộc xâm lược Krim và Donbass của Nga năm 2014. Tuy nhiên, điều này đòi hỏi một lệnh ngừng bắn giữa Nga và Ukraine, mà sau đó các quan sát viên có thể giám sát. "Khi thời điểm đó đến và các bên cần chúng tôi, OSCE sẽ sẵn sàng", Tổng Thư ký OSCE người Thổ Nhĩ Kỳ Fehidun Sinirlioğlu khẳng định điều này tại Wien.

Sinirlioğlu mới đảm nhận vị trí Tổng Thư ký vào năm ngoái. Người ta nói rằng ông đang tìm kiếm một vai trò phức tạp trong một tổ chức mà lãnh đạo chính trị nằm trong tay chủ tịch luân phiên hàng năm, trong khi ban thư ký tại Wien chỉ chịu trách nhiệm thực hiện các nhiệm vụ của tổ chức. Người tiền nhiệm của ông, nhà ngoại giao Đức Helga Schmid, đã có thể gây ảnh hưởng chủ yếu thông qua mạng lưới quan hệ rộng rãi hậu trường, điều mà Sinirlioğlu chưa từng làm được.

Tuy nhiên, trên hết, tổ chức này đang phải gánh chịu hậu quả từ thực tế là kể từ cuộc tấn công lớn vào Ukraine năm 2022, không chỉ hầu hết các phương tiện liên lạc giữa Nga và Tây phương đã bị đóng cửa mà ngân sách cũng chưa được thông qua, bởi vì tất cả các quyết định trong OSCE phải được đưa ra dựa trên sự đồng thuận giữa 57 tổ chức tham gia. Sau khi Nga và sau đó là Azerbaijan từ bỏ sự phản đối, chính phủ Mỹ đã yêu cầu "cải cách sâu rộng" vào mùa hè trước khi có thể thống nhất về ngân sách mới.

Washington: Tiết kiệm 10% ngân sách

Bản thân Sinirlioğlu đã tiếp nhận yêu cầu này và ủng hộ những cải cách đáng kể, táo bạo và hiệu quả, bao gồm việc lựa chọn các cấu trúc đơn giản hơn và các ưu tiên rõ ràng. Sinirlioğlu cho biết tổ chức này phải được trang bị các công cụ và sự linh hoạt cần thiết để hoạt động hiệu quả trong một thế giới đang thay đổi nhanh chóng. Theo quan điểm của ông, điều này cũng đồng nghĩa với việc Ban Thư ký sẽ có thêm phần tự do.

Tuy nhiên, đại diện Mỹ tại Wien đã nói rõ rằng cần phải làm nhiều hơn thế. Thay vì Bộ trưởng Ngoại giao Marco Rubio, chính phủ Mỹ đã cử Brendan Hanrahan, một nhân viên cấp dưới Bộ Ngoại giao, đến Wien, chỉ riêng điều này đã được những người tham gia khác hiểu là một tín hiệu. Tối thứ Năm 4 tháng 12, Hanrahan đã trình bày trước phiên họp toàn thể một danh sách các yêu cầu phải được đáp ứng trước cuối năm 2026. Nếu không, việc tham gia và hỗ trợ cho OSCE sẽ bị xem xét lại. Điều này được diễn đạt một cách ngoại giao, nhưng các quốc gia khác phải hiểu đó là một tối hậu thư.

Ngoài việc cắt giảm mạnh 15 triệu Euro, khoảng 10% tổng ngân sách, chính phủ Mỹ chủ yếu muốn tinh giản chương trình: "Ít hội nghị và báo cáo hơn, nhiều phái đoàn hơn", đó là thông điệp. Hơn nữa, tổ chức này phải từ bỏ tất cả các mục tiêu tư tưởng "lỗi thời", ví dụ như trong chính sách xã hội, luật tị nạn và cuộc chiến chống nhiên liệu hóa thạch. Đối với một tổ chức mà trong những thập niên gần đây thường hoạt động chủ yếu gián tiếp thông qua các dự án chính trị xã hội và mạng lưới, thì chỉ riêng điều này thôi cũng đã là một sự thay đổi căn bản.

Tuy nhiên, những lời chỉ trích thậm chí còn nghiêm trọng hơn từ phía Mỹ lại liên quan đến chức năng cốt lõi của OSCE với tư cách là một nền tảng đối thoại. OSCE phải ngừng "loại trừ" những bên có sự hiện diện thiết yếu cho việc đạt được hòa bình, Hanrahan nói. "Một cuộc xung đột với Nga chỉ có thể được giải quyết bằng Nga."

Nếu OSCE không thể mang lại giá trị trong lĩnh vực dễ thấy nhất ,cụ thể là tham gia đối thoại với Nga , thì "tại sao Hoa Kỳ vẫn nên tiếp tục tham gia?"

Đặc biệt, người Âu châu giờ đây phải xem xét lại cách họ phản ứng với các yêu cầu của Mỹ. Kể từ cuộc tấn công lớn vào Ukraine, vốn là một sự vi phạm cơ bản các Nguyên tắc Helsinki, họ đã giảm thiểu tối đa việc liên lạc với Nga.

Vũ Thái An, người lính VNCH, 6 Dezember 2025