ÂU CHÂU KHÔNG NGẠC NHIÊN KHI NHẬN THÔNG BÁO LY HÔN TỪ                                                     CHÍNH QUYỀN TRUMP 

Người Âu châu không lấy làm ngạc nhiên khi nhận tin ly hôn từ chính quyền Trump, điều mà họ đã nhận ra được, từ khi J.D Vance đến Munich họp hội nghị an ninh ngày 14 tháng 2. 

Tình hình Âu Châu và Hoa Kỳ từ đó đã đi đến những chuyển biến, gần như không còn nồng thắm như bao thập niên qua. Qua đó các lãnh đạo Âu Châu không còn tin tưởng vào những gì từ Trump đưa ra. Những ngày gần đây nhất, Mỹ đã công bố phác thảo Chiến lược An ninh Quốc gia, và từ góc nhìn của người Âu châu, văn bản này được cho đó là một tờ thông báo ly hôn. 

Mỹ không còn tự coi mình là người đồng minh đáng tin cậy, và có thể bảo vệ cho Âu châu. Washington giờ đây chính thức xác định vai trò của mình là một trung gian hòa giải xa xôi cho một lục địa đang suy yếu về kinh tế, cần phải có thời gian để phục hồi. Mỹ tin rằng mình đang ở trong một thế giới mới, nơi sức mạnh bản thân là tối quan trọng (MAGA).

Những đòn chỉ trích liên tục từ Mỹ

Sự kinh ngạc của người châu Âu trước những phân tích gay gắt này từ White House, bởi vì sự thù địch từ Mỹ đã trở nên gần như phổ biến trong thời gian bắt đầu cho nhiệm kỳ thứ 2 của Trump. Bài phát biểu của Phó Tổng thống Mỹ J.D. Vance tại Hội nghị An ninh Munich về quyền tự do ngôn luận được cho là đang bị đe dọa, vẫn còn in đậm trong tâm trí cue người Âu Châu. Đây chính là giai đoạn mở đầu, cho sự đấu tố của chính quyền Trump với nhiều quốc gia trên thế giới, bắt  đầu từ Âu Châu rồi lan ra nhiều quốc gia khác, trong đó hầu hết từng là bạn của Hoa Kỳ trong nhiều thập niên. 

Tiếp đến là chiêu trò tạo ra sự tranh cãi về thuế quan của Mỹ, rồi đến  là yêu cầu mới đây nhất của tỷ phú Mỹ Elon Musk vào cuối tuần qua về việc đơn giản là giải tán EU. Sự tức giận này của ông,  nhắm vào khoản tiền phạt 120 triệu Euro mà Brüssels áp đặt lên mạng "X" của ông. Ông bị cáo buộc thiếu minh bạch trên nền tảng này, và nhà sáng lập Tesla đang nhận được sự ủng hộ từ J.D. Vance và Ngoại trưởng Hoa Kỳ Marco Rubio, những người cáo buộc EU "kiểm duyệt".

Tuy nhiên, rạn nứt giữa Hoa Kỳ và Âu Châu bắt đầu ngay từ lễ nhậm chức của Donald Trump, trong ngày này của Trump không có sự tham dự hầu hết của các lãnh đạo Âu Châu, vì không được mời, kể luôn bà Ursula Von der Leyen Chủ Tịch Ủy Ban EU. Tổng thống Hoa Kỳ hiện tại chỉ đơn giản là đang tạo ra một sự chia rẽ bất thường, tàn nhẫn và nhanh chóng vào một mối quan hệ vốn đã mất cân bằng nghiêm trọng trong nhiều thập niên qua. Ngay cả Barack Obama, người gần như gần gũi nhất với Âu Châu, cũng nhìn thấy những thách thức và cơ hội tương lai cho Hoa Kỳ ở khu vực Thái Bình Dương. Tuy nhiên, không giống như Donald Trump, ông đã khéo léo che giấu những dấu hiệu của sự chia rẽ lẫn nhau bằng những lời lẽ hoa mỹ, mà thông điệp cay đắng của nó đã liên tục bị phớt lờ ở các thủ đô Âu Châu - cuộc sống dưới sự bảo vệ của một Washington hùng mạnh đơn giản là quá ngọt ngào và dễ chịu.

Âu Châu đang bị đe dọa từ ba phía

Âu Châu giờ đây đang thấy mình trong một cơn ác mộng, bị đe dọa từ ba phía: kinh tế bởi Trung Quốc, quân sự bởi Nga, và chính trị bởi Hoa Kỳ. Tuy nhiên, Brüssels chắc chắn không đứng yên khi đối mặt với vực thẳm đang rình rập. Các cuộc họp hầu như không quan trọng của các bộ trưởng EU từ nhiều bộ phận khác nhau được đan kết lại với nhau như những hạt cườm trên một chiếc vòng cổ bất tận, và việc Ủy ban EU đưa ra các tuyên bố ý định chính xác về mặt pháp lý đang diễn ra sôi nổi. Tuy nhiên, cùng lúc đó, thế giới mới đang xoay chuyển nhanh hơn cả khả năng phản ứng của Âu châu cũ. Trong khi Trung Quốc, Nga và Hoa Kỳ liên tục tạo ra những sự kiện mới trên bàn cờ chính trị thế giới, thông qua việc thực hiện nhất quán các quyết định chính trị. Trong khi EU, với bộ máy điều hành cồng kềnh, còn phải đang nằm trong tình trạng phải nổ lực tăng cường quốc phòng, trước sự đe dọa giảm quân số Mỹ ở Âu Châu, cũng như ds đe dọa tấn công của Nga.

Điều tai hại trong cuộc khủng hoảng sâu sắc này là dường như không có chính trị gia Âu châu nào nổi bật, có khả năng đảm nhận vai trò lãnh đạo cần thiết. Vai trò này sẽ thuộc về Thủ tướng Đức, quốc gia có nền kinh tế lớn nhất và ảnh hưởng chính trị nhất. Nhưng sau một khởi đầu mạnh mẽ, Friedrich Merz đã tự giới hạn mình trong nhiều thông báo và ít hành động ở cấp độ Âu châu. Hình ảnh thật ngoạn mục khi vào giữa tháng 5, ông đã đến Ukraine, quốc gia đang bị chiến tranh tàn phá cùng với Donald Tusk của Ba Lan, Emmanuel Macron của Pháp và Keir Starmer của Anh. Bốn chính khách đã kề vai sát cánh, kiên định trên quảng trường Maidan ở Kiew, kề vai sát cánh với Ukraine để chống sự xâm lược của Nga.

Liên minh thiện chí này sẽ họp lại tại London vào thứ Hai 9 thấng 12. Merz, Starmer và Macron dự định thảo luận về những nỗ lực hòa giải đang diễn ra của Hoa Kỳ nhằm chấm dứt chiến tranh với Tổng thống Ukraine Wolodymyr Selenskyj. "Chúng ta phải tiếp tục gây áp lực lên Nga để buộc nước này phải ký kết hòa bình", Tổng thống Pháp nhấn mạnh trên "X". Tuy nhiên, những tuyên bố mạnh mẽ như vậy nghe có vẻ sáo rỗng trước sự do dự của Âu châu.

Friedrich Merz cũng đã nói điều tương tự vào tối thứ Sáu 5 tháng 12 trong một cuộc họp được sắp xếp vội vàng với Thủ tướng Bỉ Bart de Wever. Người đứng đầu chính phủ tại Brüssels đang phản đối việc sử dụng tài sản của Ngân hàng Trung ương Nga do tổ chức tài chính Bỉ Euroclear quản lý để tài trợ cho các nỗ lực quốc phòng của Ukraine. Ông viện dẫn những rủi ro pháp lý và tài chính, đồng thời cảnh báo về việc khiêu khích Nga một cách không cần thiết. Những phản đối này là chính đáng, và Điện Kremlin đang làm mọi cách có thể để thổi bùng cuộc tranh luận bằng những lời đe dọa ngày càng gia tăng.

EU đang rất cần cải cách. Nhưng nếu muốn bảo đảm sự tồn tại của mình, EU không thể để chính sách của mình bị chi phối bởi Moskau, Washington hay Bắc Kinh.

Vũ Thái An, người lính VNCH, 8 Dezember 2025