THỎA THUẬN TỶ ĐÔ VỀ KHAI THÁC NGUYÊN LIỆU THÔ EUROPIU; VÀ KHÍ ĐỐT CỦA UKRAINE

Bài viết của Marc Beyer dưới dạng hỏi đáp: Hoa Kỳ và Ukraine đang thành lập một quỹ để tài trợ cho việc tái thiết. Đằng sau nó là một thỏa thuận trị giá hàng tỷ đô la. 

Sau các cuộc đàm phán dài và hết sức khó khăn, Hoa Kỳ và Ukraine đã đạt được một thỏa thuận căn bản về thỏa thuận khai thác nguyên liệu thô vào tối thứ Tư 26-2, qua đó Hoa Kỳ sẽ được bồi thường cho sự hỗ trợ kinh tế và quân sự của nước này cho Ukraine trong cuộc chiến vừa qua. Những câu hỏi quan trọng nhất được đặt ra để mọi người có thể am tường được khái niệm về thỏa thuận này của Trump và Selenskyj.

Thỏa thuận này sẽ gì có nội dung gì cụ thể?

Ukraine và Hoa Kỳ đang thành lập một quỹ đầu tư chung để tài trợ cho việc tái thiết đất nước. Công ty này sẽ nhận được 50% doanh thu từ việc bán nguyên liệu thô cũng như từ các cảng và cơ sở cung cấp hạ tầng khác quan trọng cho việc khai thác tài nguyên thiên nhiên. Cả hai nước đều muốn cùng khai thác các nguyên liệu thô này.

Những nguyên liệu thô nào được xử dụng?

Một nguyên liệu quan trọng được gọi là đất hiếm: làmột nhóm gồm 17 kim loại có tên như Neodym, Cerium, Europium hay Dysprosium. Chúng rất quan trọng trong việc sản xuất màn hình, nam châm hoặc chất xúc tác. Ukraine là nơi có 1/3 tổng trữ lượng Lithium của Âu châu, nguồn dự trữ mà ngành kỹ nghệ ô tô cần cho pin của mình, cũng như một lượng lớn Mangan, sắt và thủy ngân. Khi nói đến Uranium và Titan, Ukraine lần lượt đứng đầu và thứ hai ở Âu châu. Trữ lượng khí đốt tự nhiên của nước này lớn thứ hai ở Âu châu sau Na Uy, và quốc gia này cũng giàu than đá.

Tất cả những nguồn tài nguyên thiên nhiên này có dễ khai thác không?

Đây chính là lúc mọi chuyện trở nên phức tạp. Nhiều mỏ nằm ở các khu vực do Nga chiếm đóng: 1/4 trữ lượng Lithium của Ukraine, gần 1/2 quặng kim loại, 1/5 khí đốt tự nhiên và 2/3 than đá của nước này. Các khu vực khác nằm ở phía tây đất nước – ở dãy núi Carpathian, nơi điều kiện khai thác mỏ rất khó khăn.

Nguyên liệu thô có bị loại trừ không?

Hợp đồng không bao gồm khoản tiền ký quỹ đã dành riêng cho ngân sách Ukraine. Doanh thu từ các công ty sản xuất dầu khí nhà nước Naftogaz và Ukrnafta vẫn tiếp tục chảy vào ngân sách.

Việc tái thiết Ukraine sẽ tốn kém như thế nào?

Ngân hàng Thế giới ước tính chi phí sẽ lên tới ít nhất 524 tỷ đô la Mỹ (506 tỷ Euro) trong mười năm tới. Nhưng để điều đó xảy ra, trước tiên vũ khí phải được cất đi.

Có đảm đảm an ninh cho Ukraine không?

Chưa có gì cụ thể. Tuy nhiên, Thủ tướng Ukraine Denys Shmyhal cho biết không có ý định “ký một thỏa thuận mà không có gì liên quan tới việc bảo đảm an ninh”. Văn bản nêu rõ thỏa thuận này là một phần của giải pháp hòa bình và an ninh toàn diện trong tương lai cho đất nước ông.

Hoa Kỳ đang hỗ trợ Ukraine như thế nào?

Yêu cầu ban đầu về khối lượng giao hàng lên tới 500 tỷ đô la, mà Ukraine đã phẫn nộ từ chối, không còn xuất hiện trong dự thảo mới. Quyền kiểm soát hoàn toàn của Hoa Kỳ cũng không còn nữa, cả hai đối tác đều có quyền bình đẳng

Hợp đồng có hiệu lực khi nào?

Tổng thống Volodymyr Selenskyj hiện chỉ muốn ký một thỏa thuận khung. “Vẫn còn quá sớm để nói về tiền”, ông nói. Hiệp ước thực tế sẽ được ký sau và phải được Quốc hội phê chuẩn.

EU phản ứng thế nào?

Hiệp ước không được mâu thuẫn với các hiệp định quốc tế khác, chẳng hạn như hiệp định với EU. Không giống như Hoa Kỳ, Trung Quốc không có ý định nhận đền bù cho việc hỗ trợ quốc gia đang bị chiến tranh tàn phá này thông qua các thỏa thuận tương tự. Tuy nhiên, Brüssel lo ngại rằng một thỏa thuận tồi tệ với Hoa Kỳ có thể khiến các tổ chức như Ngân hàng Thế giới và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) phải hạn chế hoặc thậm chí ngừng cho Ukraine vay. Bối cảnh là, tùy thuộc vào nội dung đã thỏa thuận, nó sẽ có tác động tiêu cực đến doanh thu của Ukraine và do đó cũng ảnh hưởng đến khả năng tín dụng của nước này.

Vũ Thái An, người lính VNCH, ngày 28 Februar 2025