ÂU CHÂU CHỈ LÀ GIẢI PHÁP TẠM THỜI CHO CUỘC CHIẾN Ở UKRAINE: LIỆU NÓ CÓ THỂ TỒN TẠI ĐƯỢC BAO LÂU ?
Nguồn: Politico, AFP, dpa, Viện Kiel, nghiên cứu riêng – Kiew tự sản xuất 60% vũ khí. Nhưng nếu không có tình báo Mỹ, cuộc chiến ở Ukraine sẽ rất khó lường. Âu Châu có thể giúp đỡ đến mức nào?
Washington, D.C./Kiew – Ban đầu, Donald Trump muốn Ukraine cam kết với kế hoạch hòa bình của Mỹ trước thứ Năm 27 tháng 11. Nhưng sau những chỉ trích gay gắt của Ukraine và các nước Âu Châu, một đề nghị phản đối của Âu châu và hai cuộc họp tại Genève và Abu Dhabi, Washington đã rút lại; ngay cả Ngoại trưởng Marco Rubio của Trump cũng nhấn mạnh rằng một vài ngày ở đây và ở đó không quan trọng. Giờ đây, Nga đang cản trở tiến trình, điều gì sẽ xảy ra nếu không đạt được thỏa thuận và Trump thực hiện các lời đe dọa của mình?
Tổng thống Hoa Kỳ đã đe dọa Kiew sẽ ngừng mọi viện trợ cho cuộc chiến tranh Ukraine nếu không đạt được thỏa thuận chấm dứt xung đột. Tuy nhiên, ngay cả sau 3 năm rưỡi chiến tranh, Ukraine vẫn cho thấy họ không chịu khuất phục trước Nga. Quốc phòng vẫn có thể thực hiện được ngay cả khi không có viện trợ của Hoa Kỳ. Tuy nhiên, khoảng cách lớn về hỗ trợ của Hoa Kỳ sẽ phải được lấp đầy bởi các nước Âu châu.
Việc duy trì quốc phòng trong cuộc chiến tranh Ukraine mà không có Hoa Kỳ là "khó có thể"
Một nỗ lực của Âu châu sẽ tiềm ẩn "nhiều rủi ro hơn", Christian Mölling nói với Politico. Nếu không có hệ thống phòng thủ của Hoa Kỳ, quốc phòng sẽ trở nên khó khăn, và việc bồi thường đầy đủ cho Âu châu sẽ "khó có thể", theo nhà khoa học chính trị từ Trung tâm Chính sách Âu Châu. Mykola Bielieskov thuộc Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc gia Ukraine cũng nhấn mạnh sự phụ thuộc này trong một cuộc phỏng vấn với Politico: "Tôi muốn nói rằng chúng tôi có thể xoay xở mà không cần Hoa Kỳ, nhưng chỉ trong một khoảng thời gian nhất định."
Tuy nhiên, nhiều quốc gia Âu châu đã hỗ trợ Ukraine bằng viện trợ và cung cấp vũ khí trong nhiều năm. Một phần từ kho dự trữ hiện có, nhưng cũng có cả những thứ vũ khí mới mua, bao gồm cả từ Hoa Kỳ. Chỉ riêng Đức đã cung cấp một số hệ thống phòng thủ hỏa tiễn Patriot của Mỹ cho cuộc chiến ở Ukraine. Hơn nữa, Wolodymyr Selenskyj gần đây đã bắt đầu chuyến công du Âu châu, nơi tổng thống Ukraine công bố, cùng với những thông tin khác, một "thỏa thuận lịch sử" với Pháp nhằm tăng cường lực lượng không quân và phòng không.
Nếu không có Mỹ, Kiew sẽ gần như mù tịt trong cuộc chiến ở Ukraine.
Nhưng một yếu tố quan trọng khác là tầm quan trọng của tình báo Mỹ đối với Ukraine. Việc phát hiện sớm hỏa tiễn Nga đang bay tới phụ thuộc vào mạng lưới vệ tinh và cảm biến dày đặc của Mỹ, mà Âu châu không có ở dạng này. Nếu không có sự hỗ trợ này, cả việc phát giác trước các cuộc tấn công của Nga và việc chuẩn bị phản công, chẳng hạn như nhắm mục tiêu vào các hệ thống phòng không và nhà máy lọc dầu ở Nga, sẽ khó khăn hơn đáng kể.
Theo thời gian, Âu châu có thể có nhiều máy bay trinh sát hơn và ngày càng có nhiều vệ tinh được phóng vào không gian. Tuy nhiên, một nỗ lực như vậy không thể hoàn thành trong một sớm một chiều. Hiện tại, tình báo Anh chỉ có thể thay thế một phần viện trợ của Mỹ.
Người Âu châu đang chi trả cho vũ khí của Mỹ trong cuộc chiến ở Ukraine.
Dữ liệu từ Viện Kiel cho thấy Âu châu hiện đã vượt qua Mỹ về viện trợ hàng tháng cho Ukraine. Trong khi viện trợ quân sự của Hoa Kỳ đã giảm mạnh kể từ khi Trump nhậm chức, các chính phủ Âu châu đã tăng hỗ trợ lên gần 4 tỷ Euro mỗi tháng trong nửa đầu năm 2025.
Một cơ chế quan trọng trong bối cảnh này là Danh sách Yêu cầu Ưu tiên cho Ukraine (PURL), một danh sách mua sắm đã được thống nhất với NATO. Thông qua PURL, các chính phủ Âu châu chuyển tiền trực tiếp cho các công ty quốc phòng Hoa Kỳ để mua vũ khí mà Ukraine không thể có được bằng cách khác.
Điều này đảm bảo rằng các vũ khí quan trọng của Mỹ tiếp tục được chuyển đến Ukraine và đồng thời đóng vai trò là một công cụ chính trị để ngăn chặn một Trump theo đuổi thương mại từ bỏ Kiew. Bằng cách này, tiền sẽ chảy vào ngân khố của Mỹ và tổng thống Hoa Kỳ có thể công khai duy trì học thuyết "Nước Mỹ trên hết" của mình.
Ukraine hiện tự sản xuất khoảng 60% trang bị quân sự của mình.
Bất chấp những thách thức, Ukraine đã đạt được những tiến bộ đáng kể trong việc phát triển ngành kỹ nghệ quốc phòng của riêng mình. Selenskyj gần đây tuyên bố rằng đất nước hiện sản xuất được khoảng 60% nhu cầu ở tiền tuyến. Thứ trưởng Quốc phòng Hanna Gvozdiar nhấn mạnh: "Trong 3 năm, chúng tôi đã chuyển đổi một ngành kỹ nghệ nhỏ thành một ngành kỹ nghệ năng động hơn, trở thành nền tảng cho năng lực quốc phòng của chúng tôi."
Kiew hiện tự sản xuất máy bay không người lái, hỏa tiễn tầm trung và tầm xa, hệ thống pháo binh và đạn dược. Do nhu cầu cấp thiết, đất nước này đã phát triển thành một cường quốc quân sự nhờ cuộc chiến ở Ukraine, ít nhất là so với các quân đội Âu châu khác. Các quốc gia này sẽ cần đẩy nhanh hơn nữa quá trình tái vũ trang của mình để thu hẹp khoảng cách khoảng 40% mà Ukraine để lại. Tuy nhiên, họ thiếu nguồn lực cần thiết, và trong một số trường hợp, thiếu cả ý chí chính trị.
Chiến tranh Ukraine, nếu không có Mỹ
Nếu Mỹ rút hoàn toàn khỏi cuộc chiến Ukraine, quân đội Kiew vẫn có thể tiếp tục chiến đấu. Tuy nhiên, cuộc chiến sẽ ngay lập tức bước vào một giai đoạn nguy hiểm và khó lường hơn nhiều. Nhưng Wladimir Putin sẽ không hoàn toàn rảnh tay: Nga cũng đang mất hàng nghìn binh sĩ mỗi tuần trong cuộc tấn công chậm chạp và chỉ tiến triển một phần.
Nghe có vẻ nghịch lý, nhưng Donald Trump có thể mang lại hy vọng cho Ukraine và Âu châu. Kinh nghiệm với sáng kiến hòa bình gần đây nhất của Trump đã chứng minh điều này. Sau cuộc gặp cá nhân giữa Donald Trump và Tổng thống Nga Wladimir Putin tại Alaska, đã có những lo ngại rằng Ukraine sẽ phải chịu một nền hòa bình bị áp đặt.
Tuy nhiên, các nước Âu châu đã thuyết phục được Trump cân nhắc lại. Cuộc gặp thứ hai dự kiến với Putin đã không diễn ra. Thay vào đó, Trump thậm chí còn áp đặt các lệnh trừng phạt mới đối với các công ty năng lượng Nga. Và giờ đây, tổng thống Mỹ đã bắt đầu thay đổi quan điểm. Đối với ông, thời hạn chỉ kết thúc "khi mọi chuyện kết thúc". Và hiện tại, mọi người đều "mệt mỏi vì chiến đấu".
Vũ Thái An, người lính VNCH, 27 November 2025
