TRONG HƯỚNG ĐI "CHÂU ÂU TRÊN HẾT": ĐỨC SẼ DỰA VÀO NGÀNH VŨ KHÍ ÂU CHÂU THAY VÌ VŨ KHÍ CỦA MỸ

Tin Euronews (Deutsch): Quân đội Đức (Bundeswehr) sẽ trở thành "quân đội thông thường mạnh nhất Âu châu ", Thủ tướng Friedrich Merz (CDU) tuyên bố hồi tháng 5. Do đó, chính phủ phải đối mặt với hai thách thức : giảm bớt tình trạng thiếu hụt nhân sự thông qua một lực lượng quân sự mới và đồng thời nhanh chóng trang bị cho quân đội các trang bị vũ khí tối tân .

"Mua hàng châu Âu"

Theo Politico, chính phủ Đức đang xây dựng một kế hoạch mua sắm và vũ khí toàn diện trị giá lên tới 83 tỷ Euro. Phần lớn các hợp đồng sẽ được giao cho các nhà sản xuất Âu châu; chỉ khoảng 8% sẽ được mua tại Mỹ. Theo thông tin mà Politico thu thập được, chính phủ Đức đang lên kế hoạch mua sắm tổng cộng 154 vũ khí lớn từ tháng 9 năm 2025 đến tháng 12 năm 2026.

Sự phụ thuộc của Âu châu vào vũ khí quân sự Mỹ đã tăng lên đáng kể trong những năm gần đây. Theo Viện Nghiên cứu Hòa bình Stockholm (SIPRI), nhập cảng vũ khí từ Hoa Kỳ sang Âu châu, bao gồm cả Ukraine – đã tăng hơn gấp 3 lần trong giai đoạn 2020-2024 so với 5 năm trước đó.

Lần đầu tiên sau 2 thập niên, thị trường xuất cảng vũ khí lớn nhất của Hoa Kỳ là sang Âu châu: Tỷ lệ này tăng từ 13% (2015-2019) lên 35% (2020-2024). Nhìn chung, các nước NATO châu Âu đã tăng gấp đôi lượng nhập cảng  vũ khí trong giai đoạn này, với 2/3 trong số đó đến từ Hoa Kỳ.

Đức ghi nhận mức tăng trưởng đặc biệt lớn: nhập cảng vũ khí tăng 334%, với khoảng 70% trong số này đến từ Hoa Kỳ.

Hoa Kỳ cũng tiếp tục mở rộng vai trò dẫn đầu trên toàn thế giới. Xuất cảng của nước này tăng 21% giữa hai giai đoạn 5 năm, và thị trường vũ khí của nước này trong vấn đề thương mại vũ khí tăng từ 35% lên 43%.

Giờ đây, Berlin muốn đi theo một hướng đi mới, đúng với phương châm "Mua hàng châu Âu".

Theo chuyên gia và tác giả người Mỹ, Tiến sĩ Josef Braml, bước đi này không nên dẫn đến nhầm lẫn giữa nguyên nhân và kết quả.

"Lý do là Trump đã nói rõ rằng không còn có thể trông cậy vào nước Mỹ nữa", Braml giải thích trong một cuộc phỏng vấn với Euronews. Một khi điều này đã rõ ràng, "việc mua sắm vũ khí từ Mỹ dành cho sự bảo vệ, nếu như không còn nhận được nữa, thì không còn ý nghĩa nữa".

Theo Braml, "sự bảo vệ của Mỹ" sẽ được trả bằng cách mua vũ khí Mỹ, khiến Đức và các nước châu Âu khác phụ thuộc vào hệ thống của Mỹ.

Bao gồm cả hệ thống phòng thủ "Patriot", mà Đức hiện vẫn sở hữu sáu hệ thống. Hệ thống này được coi là một trong những hệ thống phòng không tối tân và mạnh mẽ nhất thế giới. Theo tờ The Atlantic, chính phủ Hoa Kỳ đã tạm thời ngừng xuất cảng các hệ thống này vì Pentagon cho rằng chúng đang khan hiếm và muốn giữ lại chủ yếu cho mục đích sử dụng riêng.

Tuy nhiên, đối với một số hệ thống vũ khí, hiện tại không có giải pháp nào cho Âu châu. Ví dụ, điều này bao gồm máy bay chiến đấu F-35.

Christophe Gomart, cựu giám đốc tình báo quân sự Pháp và hiện là thành viên Nghị viện Âu Châu thuộc Đảng Nhân dân Âu Châu, đã đưa ra giả thuyết trong năm nay về cái gọi là "công tắc tắt", trong đó Hoa Kỳ lắp đặt một hệ thống khóa trong máy bay phản lực, qua đó Hoa Kỳ có thể bị khóa nếu kế hoạch bay hành quân không được sự đồng ý của Lầu Năm Góc.

Mối quan ngại về F-35: Hoa Kỳ có thể Tắt máy bay chiến đấu từ xa không?

Tuy nhiên, sự tồn tại của "công tắc tắt" vẫn chưa thể được xác nhận, bởi vì "không có cách nào để tắt máy bay F-35 từ xa một cách đơn giản", một phát ngôn viên của Bộ Quốc phòng nói với Tagesschau.

Do đó, chính phủ Đức vẫn tiếp tục với đơn đặt hàng chiến đấu cơ này cho quân đội. "Tuy nhiên, F-35 là máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm, hiện chưa có mặt tại Âu châu. Kỹ nghệ tàng hình của nó khiến nó gần như không thể bị phát hiện. Nếu quân đội đưa ra những yêu cầu như vậy, chúng tôi chỉ có thể mua từ Hoa Kỳ", một phát ngôn viên của Văn phòng Liên bang về Trang bị, kỹ nghệ Thông tin và Hỗ trợ Tại ngũ (BAAINBw) của Bundeswehr nói với Euronews.

"Chủ quyền cũng đồng nghĩa với việc có khả năng tự bảo vệ mình."

Pieter Wezeman, một nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Hòa bình Stockholm (SIPRI) và là đồng tác giả của nghiên cứu về số liệu mới nhất về nhập cảng vũ khí của Âu châu từ Hoa Kỳ, tuy nhiên, nhấn mạnh rằng Âu châu đã và đang thực hiện các biện pháp đối phó: "Các nước NATO ở Âu châu đã thực hiện các bước để giảm sự phụ thuộc vào việc nhập cảng và củng cố ngành kỹ nghệ vũ khí của riêng mình. Nhưng mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương trong buôn bán vũ khí đã có nguồn gốc sâu xa."

Kế hoạch Marshall và NATO đã đặt nền móng cho quan hệ an ninh và kinh tế giữa Đức và Hoa Kỳ sau Thế chiến II. Kể từ khi Donald Trump nhậm chức, chính phủ Đức đã nỗ lực duy trì quan hệ song phương. Tuy nhiên, đường lối của Đức lại đi ngược lại kỳ vọng của tổng thống Mỹ.

Trump bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai với lời hứa "Nước Mỹ trên hết". Hàng loạt biện pháp chính sách này nhằm đưa ra các quyết định chính sách đối ngoại và đối nội ưu tiên lợi ích của Mỹ hơn lợi ích của tất cả các quốc gia khác.

Mới đây nhất là vào tháng 2, Trump đã kêu gọi các đối tác NATO tăng chi tiêu quốc phòng lên 5% và mua vũ khí của Mỹ. Trong ngân sách của mình, được gọi là "Dự luật Một Lớn Đẹp" (OBBB), Trump đã dành khoảng 150 tỷ đô la ngân sách bắt buộc cho Bộ Quốc phòng Mỹ như một phần trong chương trình nghị sự "Hòa bình thông qua Sức mạnh" của ông.

Liệu việc rút quân đội Mỹ khỏi châu Âu có sắp xảy ra?

Braml tin rằng người ta có thể dựa vào ngành kỹ nghệ quốc phòng của chính mình, đặc biệt là khi nói đến phụ tùng thay thế hoặc các Software cho các hệ thống riêng lẻ. "Chủ quyền cũng có nghĩa là có khả năng tự bảo vệ mình", Braml nói với Euronews. Nếu không, Braml cho rằng người ta sẽ dễ bị tống tiền.

Trong chuyến thăm chính thức đầu tiên tới White House, Merz thừa nhận rằng, "dù muốn hay không, chúng ta vẫn sẽ phụ thuộc vào Hoa Kỳ trong một thời gian dài sắp tới".

"An ninh đã mất, Pax Americana đã chết"

"Chúng ta đang sống trong một kỷ nguyên mới, trong một trật tự thế giới đa cực, và nếu chúng ta không thể thiết lập một Âu châu như một cực độc lập, thì chúng ta sẽ lạc lõng trong thế giới mà kẻ mạnh làm tất cả những gì có thể và kẻ yếu phải chịu đựng", chuyên gia người Mỹ và là tác giả của cuốn "Ảo tưởng xuyên Đại Tây Dương" nhận định.

Tuy nhiên, nhìn chung, số liệu thống kê bằng sáng chế cho thấy: Khi nói đến công nghệ quốc phòng, Washington vẫn tiếp tục dẫn đầu ở Âu châu.

Theo một nghiên cứu của Viện Kinh tế Đức (IW), từ năm 2015 đến năm 2021, các công ty Mỹ đã nộp gần 18.000 bằng sáng chế, trong khi tổng số bằng sáng chế của cả 27 quốc gia thành viên EU cộng lại chưa đến 12.000. Đức đứng thứ hai trong EU sau Pháp với khoảng 4.300 đơn xin cấp bằng sáng chế, nhưng nhìn chung lại phụ thuộc rất nhiều vào các tập đoàn Mỹ.

Do đó, tiếp tục như trước đây không phải là một lựa chọn cho Braml: "An ninh đã mất, Pax Americana đã chết." Trong nhiều thập niên, Đức đã đặt vấn đề phòng thủ vào tay Hoa Kỳ.

Giờ đây, Đức phải tự chịu trách nhiệm về an ninh của mình càng sớm càng tốt.

Vũ Thái An, người lính VNCH, ngày 29 tháng 9 năm 2025