Sữa Foremost Và Học Đường Trước 75

Nhớ lại một thời chiếc xe Foremost đã ám ảnh biết bao học sinh tiểu học. Cứ đến giờ ra chơi là mỗi học sinh được phát một ổ bánh mì và một hộp sữa, chương trình phát sữa miễn phí cho học sinh tiểu học những năm đó nhằm chống còi xương và tăng cường thể trạng, thể chất cho trẻ em Việt Nam. Ngày nào cũng được phát đến nổi học sinh ngán quá phải dấu đem bỏ đi. Đầu tiên là phát sữa bằng hộp giấy, đến năm 1973, thì phát cho mỗi lớp một bao sữa nhựa lớn khoảng chừng 5-10 lít, có ống vòi để vặn rót vào cái ly giấy cùng nhãn hiệu.

Còn nhớ 1973, khi đó tui còn học mẫu giáo trường công Lê Quang Định đối diện với Lăng Ông, cứ mỗi lần xe tới thì Ông lao công mở cổng trường cho chiếc xe chạy đến gần thềm ba lớp học, chú nhân viên hãng sữa, mặt bộ đồ đồng phục trắng cam nhảy xuống xe, chạy ra phía sau xe mở cửa hông dày cui để lấy sữa, tụi tui ngồi bên trong nhìn ra cửa sổ, khói hơi lạnh bên trong thùng xe bay ra trắng toát. Kế đến Chú nhân viên hãng sữa ôm bịch sữa với xấp ly giấy bước xuống thùng sau và đi vào lớp để bịch sữa lên bàn Cô giáo. Tụi nhỏ chúng tôi, có đứa nhăn mặt, có đứa nhao nhao nói chuyện um sùm vì giờ này Cô giáo không cấm nói chuyện, tụi tui xếp hàng từ từ lên bàn cho Cô giáo bấm vòi rót sữa vào ly rồi xuống bàn để ăn bánh mì và uống sữa trong khi vẫn chờ tiếng reng chuông để ra chơi. Tụi tui đứa nào thích sữa thì uống thoải mái ngon lành, đứa nào ngán sữa thì chỉ dán mắt nhìn ly sữa trắng bóc trên bàn như kẻ thù, không biết làm sao để khỏi phải uống, vì không uống là bị Cô giáo la, cứ mỗi lần Cô giáo đi qua thì làm bộ lấy tay đưa ly lên miệng, thiệt ra chỉ giả đò đưa ly kề lên cái môi chứ không có nhấp vô họng miếng nào đâu, lúc đó chỉ trông chờ tiếng reng chuông là cầm ly sữa chạy ra khỏi lớp rồi kiếm chổ đổ đi. Đổ đi cũng khổ sở lắm vì cứ cảm tưởng như có cả đống con mắt đang nhìn mình, cái tâm lý đang làm điều gì đó bậy thì nó vậy đó mà. Hồi đó ở nhà Bà Ngoại hay dạy là không được bỏ mứa, bỏ mứa thì mang tội nặng lắm, nên cứ nhớ mà  lo sợ là vậy.

Dù đã hơn 40 năm nhưng tới giờ tui vẫn còn nhớ mùi béo béo lạt nhách của nó, không biết tới chừng nào mới được thưởng thức lại hương vị xưa mà hồi đó muốn bỏ chạy không kịp. Sữa tươi ngày nay uống thì có mùi như sữa bột chứ không giống như sữa bò tươi ngày xưa.

Trở lại nhãn hiệu Foremost với ký ức của anh Viet Hung Mai,

Nhãn hiệu này bắt đầu có mặt tại VN qua sự “ăn theo” việc tiếp liệu cho quân đội Mỹ tham chiến tại VN 

Lúc đầu, nhãn hiệu được người Việt thời xưa nhớ và ưa chuộng là Nestlé (sữa Con Chim), Mont-Blanc (sữa Trái Núi), Vache (đầu Bò) … v..v….

Saigon Oct 1968

Đến đầu thập niên 1960 thì người ta thấy ngoài sạp hàng chợ trời đường Tôn Thất Đạm có một loại sữa đựng trong các hộp giấy (sử dụng một lần rồ bỏ), ngoài vỏ hộp có hai màu ..”Trắng trên”, “Cam dưới”, một mặt có hình chữ “F” uốn éo cùng với hàng chữ “Foremost”. Coi kỹ nhãn hộp thì thấy có chữ “Made in the USA”. Theo lời mấy bà bạn hàng thì “Cái đó là sữa Mỹ đó !! … Uống thơm mùi Cam … Nho … ngon lắm !!!”. Thật lòng mà nói, mua một hộp uống vô thấy nó khác hẳn các loại sữ mà trước kia đã xài. Kiểu ngọt không ra ngọt, lạt không hẳn lạt. Đã vậy còn có vị béo của bơ, mùi của fromage tươi … Nói gọn lại là,”không phù hợp với khẩu vị đã quen với kiểu Pháp !!!!!…..”

Hãng sữa Foremost

Kịp khi các trường tiểu học được chương trình “bữa ăn giờ ra chơi” của Caritas Asia (“một ly sữa và một khúc bánh mì cho mỗi học sinh”) tài trợ thì nhãn hiệu sữa này xuất hiện bằng các hình thức bột đựng trong thùng 5kg hoặc loại hộp dùng cho quân đội bên ngoài có hình hai bàn tay nắm vối nhau cao khoảng 40cm. Hồi xưa ai đã từng qua thời Tiểu học ở Saigon vào thập niên 1960-70 chắc chắn không quên ..”sự kinh hoàng vì uống sữa” của học sinh thời đó … Không hiếm người đã trốn không ra chơi … hoặc ra sân rồi chạy liền đi chỗ khác chứ không dám lẩn quẫn gần lớp để bị các thầy cô bắt buộc xếp hàng đi … uống sữa” … Bởi sữa pha trong những cái nồi 50cm … khuấy bằng những chiếc đũa bếp dài cả thước Tây … đã cho ra một loại “dung dịch sữa” thật “nặng mùi bơ” … và chỉ “lơ lớ về vị ngọt” đã khiến cho không đứa học trò nào can đảm để uống hết một ly ….(loại ly dùng pha cà-phê đá hiện giờ) … Kinh hoàng là ở chỗ ngày nào cũng vậy !!! … Ngán gần chết !!! …

Đến đầu thập niên 1970 thì hãng sữa này thiết lập nhà máy chính thức sản xuất tại Việt Nam (Thủ Đức) … Nhưng lại không dùng nhãn hiệu “Foremost” … thay vào đó là hình một viên hột xoàn kích thước khoảng 5cm bề cao x 3cm bề ngang … Người tiêu thụ tại VN khi đó đã kêu tên sữa này là “sữa Kim Cương” … Nếu lúc đầu chỉ bán trong Quân Tiếp Vụ … thì về sau nó là một trong những mặt hàng nhu yếu phẩm bán cho công chức …. Đặc biệt, siêu thị Nguyễn Du gần như là “tổng kho” của nhãn sữa này ….

Cầm Dương Đó là ngày xưa, truóc khi vào lớp nhận một khúc bánh mì bên trên rắc sữa bột và một ly sữa.

Tèo Ngu Khìn Giờ chỉ ước mong được ngán sữa này khi đi học. Mẹ bố chúng nó, thời thơ ấu của em làm gì biết đến sữa. Đi học buổi sáng hôm nào còn thừa cơm nguội thì ăn lót dạ, còn không thì bụng trống mà vào học. 1 hột cơm cõng 2,3 miếng khoai sắn (củ mì). Hãi hùng thời thơ ấu.

Pham van Thach: Sửa Foremost có lẽ là sữa tươi pha sẳn vô hộp giấy đầu tiên ở Việt Nam . Trước đó , mọi người thường dùng sữa đặc có đường trong lon ( sữa bò) , sữa bột viện trợ , sữa bột Babylac , Guigoz ,… và sửa bò tươi – sữa dê tươi của mấy ông Chà và ,…Có một loại sữa đặc ít ai nhớ có hình con Bò và đóa hoa Cal-Best . Nổi tiếng mà “quý” nhất là Sữa Ông Già , Ông Thọ và sữa con Chim .

Huu Vinh Nguyen Một thời huy hoàng và kinh hoàng hahaha

Nguyen Van Truong Tôi nhớ man mán là cuối năm 1994 còn “mần” hộp 1/4 litre kem vanilla ở Tao Đàn trên chiếc xe đông lạnh vào dịp Tết theo đúng truyền thống. Sau đó có đi tìm lại kem Foremost thì không thấy nữa. Tiệm kem Foremost cuối cùng tôi biết nằm trên đường Cách Mạng Tháng 8, đối diện Liên Hiệp Công Đoàn – nơi trình diễn vở kịch Tôi và Chúng Ta của ông Lưu Quang Vũ.

---

Trước năm 1975, Công ty sữa đa quốc gia Foremost hoạt động kinh doanh tại Sài Gòn với thương hiệu nổi tiếng “Longevity” cùng hình ảnh một ông già cầm trái đào tiên (dân gian quen gọi là sữa “Ông Thọ”). Sau năm 1975, các cơ sở của Foremost bị quốc hữu hóa và được Vinamilk tiếp quản.

Công ty Vinamilk tiếp tục sản xuất loại sữa đặc Ông Thọ với hình ảnh một ông già cầm quả đào tiên như trước đó. Vào giữa thập niên 90, Công ty Foremost quay lại Việt Nam đầu tư kinh doanh, họ quyết định đòi lại nhãn hiệu sữa với hình ảnh ông già cầm quả đào tiên từ tay Vinamilk. Vụ kiện kéo dài rồi được tòa án quốc tế tuyên rằng hình ảnh ông già cầm quả đào tiên là của Foremost (không bao gồm chữ “Ông Thọ” bằng tiếng Việt).

Sau khi thắng kiện, Công ty Foremost khuếch trương sản phẩm một thời vang bóng “Longevity” với ông già cầm quả đào tiên. Tuy nhiên người Việt bây giờ đã quen với chữ “Ông Thọ” của Vinamilk, cho rằng “Longevity” là nhãn hiệu nhái sản phẩm “Ông Thọ” nên Foremost phải đổi chữ “Longevity” thành chữ “Trường Sinh”. Công ty Foremost Việt Nam hiện vẫn đang chật vật trong việc giành giật thị phần sữa tại Việt Nam

Tổng hợp bởi Nguyễn Cao Trường