BỆ PHÓNG BAIKONUR CHO CÁC CON TÀU KHÔNG GIAN CỦA NGA BỊ HƯ HỎNG – NGA TẠM THỜI KHÔNG THỂ ĐƯA NGƯỜI VÀO KHÔNG GIAN

Theo Der Spiegel: Một cơ sở của phi trường không gian Baikonur Nga, đã bị hư hại nghiêm trọng trong một vụ phóng hỏa tiễn. Cho đến khi việc sửa chữa hoàn tất, Nga sẽ không thể vận chuyển phi hành gia, lần đầu tiên sau hơn 60 năm.

Chương trình không gian của Nga đang gặp vấn đề khó khăn. Một vật thể  được làm bằng kim loại, nặng hàng tấn, và dường như đang nằm úp ngược tại phi trường không gian Baikonur, Kazakhstan. Trong quá trình phóng thành công 2 phi hành gia Nga và một phi hành gia Mỹ lên Trạm không gian Quốc tế (ISS) hôm thứ Năm 27 tháng 11, hỏa tiễn Soyuz MS-28 đã gây hư hại nghiêm trọng cho các cơ sở vật chất tại đây.

Vì đây là bệ phóng duy nhất của Nga dành cho các chuyến bayvafo không gian có người lái, nên tác động của sự việc này có thể được xem là rất đáng quan tâm. Cho đến khi hư hỏng được giải quyết, Nga sẽ không thể đưa các phi hành gia vào không gian. Đây là điều chưa từng có trong hơn 60 năm qua.

Việc phóng tàu không gian chở hàng không người lái Progress lên ISS hiện cũng không thể thực hiện được. Những con tàu không gian dùng để tiếp tế này không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc vận chuyển thực phẩm và đồ vật lên trạm không gian, mà còn thường xuyên đẩy quỹ đạo của ISS lên cao , nếu không, việc tái nhập trạm không gian quốc tế không còn kiểm soát được nửa, là điều không thể tránh khỏi.

Vụ hư hại đặc biệt ảnh hưởng đến một bộ phận bảo trì di động nhiều tầng tại bệ phóng, được hoàn thành vào năm 1960. Bộ phận này cho phép các kỹ thuật viên tiếp xúc được các phần dưới của hỏa tiễn. Việc này là cần thiết, cùng với các mục đích khác, để tiếp nhiên liệu cho các thùng chứa.

Khoảng một giờ trước khi cất cánh, bộ phận quan trọng này này thường được di chuyển sang một bên, trên đường ray, để tránh hư hại do khí thải nóng của hỏa tiễn. Điều này dường như đã xảy ra trong quá trình phóng tàu Soyuz MS-28 vào thứ Năm 27 tháng 11. Tuy nhiên, theo chuyên gia không gian Anatoly Zak tại Mỹ, cùng nhiều chuyên gia khác, bệ phóng có thể đã bị bung ra khỏi vị trí và bị đỗ trong quá trình phóng.

Sau đó, hỏa tiễn đã rơi xuống rãnh lửa, nơi làm chệch hướng luồng khí thải nóng và rung động do động cơ của hỏa tiễn tạo ra trong quá trình phóng. Việc này nhằm mục đích ngăn ngừa thiệt hại cho cả hỏa tiễn và bệ phóng. Độ sâu chính xác của rãnh lửa tại bệ phóng 31/6 ở Baikonur ban đầu chưa được xác định, nhưng có khả năng là hơn 10 mét. Các cảnh quay được công bố sau vụ phóng cho thấy phần còn lại bị hư hại của bệ phóng.

Chuyên gia vũ trụ Zak viết trên trang web "Russian Space Web" của mình rằng vụ sập này là do "vi phạm trong giai đoạn vận hành", được cho là do "việc bảo trì cơ sở ngày càng kém hiệu quả", nhưng không cung cấp thêm bằng chứng.

Cơ quan không gian Nga Roscosmos ban đầu chỉ báo cáo sự việc hư hỏng này trong một tuyên bố ngắn gọn. Một cuộc điều tra sau vụ phóng cho thấy "một số bộ phận của bệ phóng đã bị hư hại". Tình trạng của cơ sở này hiện đang được đánh giá. "Tất cả các phụ tùng thay thế cần thiết đều có sẵn" để sửa chữa. Thiệt hại, sẽ sớm được sửa chữa.

Tuy nhiên, vấn đề sẽ không hoàn toàn đơn giản. Trước tiên, các mảnh vỡ từ cấu trúc phải được thu hồi. Sau đó, một bệ phóng mới sẽ phải được lắp đặt. Nga có một số bãi phóng hỏa tiễn Soyuz không hoạt động, bao gồm cả Bệ phóng huyền thoại 1/5 ở Baikonur, nơi Yuri Gagarin, người đầu tiên bay vào vũ trụ, đã phóng lên vào ngày 12 tháng 4 năm 1961.

Bệ phóng của Gagarin được xử dụng cho đến tháng 9 năm 2019. Tuy nhiên, kể từ đó, Nga đã khai triển một loại hỏa tiễn Soyuz, nên không còn xử dụng các cơ phận đã từng được sản xuất tại Ukraine. Hỏa tiễn này không còn phù hợp với cơ sở vật chất của bệ phóng lịch sử, do đó, nơi này dự kiến ​​sẽ được chuyển đổi thành bảo tàng.

Ngoài ra còn có các bệ phóng Soyuz tại các phi trường không gian Plesetsk và Wostochny, nhưng chúng không dành cho các chuyến bay có phi hành gia. Nga Cc thể đang tìm nguồn cung ứng các cơ phận thay thế từ đó mới có thể sửa chữa bệ phóng 31/6 – mặc dù công việc vận chuyển các cơ phận nặng, chắc chắn sẽ rất phức tạp.

Các chuyến bay tiếp theo bị hoãn

Nga đã thiết lập một bệ phóng Soyuz khác tại phi trường Kourou của Âu châu. Tuy nhiên, sau cuộc xâm lược toàn diện Ukraine vào tháng 2 năm 2022, sự hợp tác đã kết thúc và Nga không còn quyền xử  địa điểm này ở Guayana thuộc Pháp.

Lần phóng tiếp theo từ cơ sở Baikonur, hiện đang bị hư hại, được lên kế hoạch vào tháng 12. Con Tàu không gian chở hàng không người lái "Progress MS-33" dự kiến ​​sẽ vận chuyển hàng tiếp tế lên ISS. Nga hiện đã hoãn chuyến bay này vô thời hạn. Chuyến bay chở phi hành gia tiếp theo từ Baikonur đã được lên kế hoạch vào mùa hè năm 2026. Để tiết kiệm chi phí, Nga gần đây đã giảm số chuyến bay lên trạm không gian xuống chỉ còn ba chuyến trong vòng hai năm.

Nga đã nắm giữ độc quyền vận chuyển người lên ISS trong gần 9 năm sau khi Mỹ cho nghỉ hưu đội tàu con thoi vào mùa hè năm 2011. Giữa những căng thẳng địa chính trị sau khi Nga sáp nhập Krim vào năm 2014, Phó Thủ tướng Nga, sau này là người đứng đầu Roscosmos, Dmitrij Rogosin đã nói đùa rằng người Mỹ sẽ phải bay lên ISS mà không có người Nga.

Tuy nhiên, trên thực tế, mối quan hệ đối tác vẫn được duy trì. Các phi hành gia Nga hiện đang bay cùng các đồng nghiệp NASA trên tàu không gian Dragon của công ty không gian SpaceX của Elon Musk.

Do các cơ sở phóng tại Baikonur hiện đang ngừng hoạt động, toàn bộ trách nhiệm vận chuyển phi hành gia và cung cấp đồ đạt cho trạm không gian về cơ bản hiện nay, các trách nhiệm đều thuộc về Space X, cho đến khi trạm không gian bị hư hại này được phục hồi.

Vũ Thái An, người lính VNCH, 30 November 2025