LÃNH ĐẠO MỚI CỦA SYRIEN ĐANG ÁP LỰC LÊN NGA TRONG VIỆC DẨN ĐỘ CỰU TỔNG THỐNG ASSAD.

Hầu như không có thế lực nước ngoài nào có thể lường trước được sự sụp đổ nhanh chóng của chế độ Syrien dưới thời Bashar al-Assad. Nhưng đối với các đồng minh chính sách đối ngoại thân cận nhất của Assad, điều này đặc biệt quan trọng. Chỉ sau một đêm, họ đã chuyển từ bạn bè thành kẻ thù tiềm tàng, những người đã giúp tên độc tài hiện đã bị lật đổ còn sống sót trong cuộc nội chiến.

Điều này đặc biệt đúng với Nga: nước này không chỉ bảo là cây dù cho Assad bằng hành động can thiệp quân sự vào năm 2015 mà còn cho ông và gia đình Assad định cư ở Nga. Ít nhất là bề ngoài, giới lãnh đạo Nga đã nhanh chóng thích nghi với hoàn cảnh mới. Bộ trưởng Ngoại giao Sergei Lavrow cho biết vào giữa tháng 1/2025, họ vẫn liên lạc hàng ngày với giới lãnh đạo mới của Syrien. Nhưng vì quyền lợi của Nga ở Syrien – đặc biệt là các căn cứ quân sự – đang bị đe dọa sau khi quyền lực thay đổi. Tình hình nơi đây có thể còn khó khăn hơn những gì Nga mong đợi.

Syria mong đợi sự giúp đỡ và sự khiêm nhường

Tuần này, một phái đoàn cấp cao của Nga do Thứ trưởng Ngoại giao Mikhail Bogdanow, người phụ trách khu vực, dẫn đầu đã đến thăm chính quyền mới của Syrien lần đầu tiên. So với các quốc gia Tây phương, người Nga đến muộn hơn. Sau cuộc gặp với cựu thủ lĩnh phiến quân Ahmed al-Sharaa, người vừa được bổ nhiệm làm tổng thống lâm thời, cũng như bộ trưởng ngoại giao và bộ trưởng y tế, Bogdanow   còn ở mức độ khá dè dặt. Ông cho biết nhìn chung các cuộc đàm phán đều tốt đẹp. Nga sẵn sàng hỗ trợ Syrien trong tình hình khó khăn này. Tuy nhiên, vấn đề căn cứ quân sự cần phải được đàm phán thêm.

Điều này cũng là do chính quyền chuyển tiếp tại Damaskus có những kỳ vọng vào Nga mà Moskau khó có thể chấp nhận. Nước Nga đột nhiên thấy mình đang ở trong vai trò là người cầu xin. Rõ ràng, giới lãnh đạo mới đã tự tin khẳng định với phái đoàn Nga rằng trước tiên Nga phải lấy lại lòng tin của người dân Syrien và thực hiện điều đó bằng hành động. Tuyên bố từ hãng thông tấn nhà nước Syrien Sana cũng đã đề cập đến việc Nga phải bồi thường và tái thiết. Việc khôi phục quan hệ ngoại giao, cũng đòi hỏi phải tính đến những sai lầm trong quá khứ và phải phục vụ lợi ích của người Syrien.

Đối với giới lãnh đạo Nga, những người tự cho rằng mình không bao giờ mắc sai lầm và cũng coi sự can dự của mình vào Syrien là để phục vụ đất nước này, như vậy điều mà Syrien đưa ra mang tính khiêu khích Nga. Người Syrien yêu cầu Nga phải khiêm nhường và thừa nhận đã gây bất công cho người dân Syrien. Cho đến nay, Nga vẫn giữ quan điểm rằng mọi sai lầm, nếu có, đều là lỗi của Assad chứ không phải của Nga. Vào giữa tháng 1/2025. Hãng thông tấn Bloomberg tuyên bố đã nhận được thông tin từ Moskau cho rằng các cuộc đàm phán giữa Nga và Syrien đang rơi vào bế tắc.

Assad chống lại căn cứ quân sự?

Thậm chí còn gây sốc hơn cả kỳ vọng được Syrien công khai thể hiện là các báo cáo do hãng thông tấn Reuters đưa tin rằng Sharaa được cho là đã quyết định việc bảo vệ các căn cứ quân sự của Nga phụ thuộc vào việc bàn giao cựu tổng thống Assad cho ban lãnh đạo mới của Syrien. Điện Kremlin không muốn trả lời cho vấn đề này. Nhưng nếu điều đó là sự thật, nó sẽ đặt Moskau vào thế tiến thoái lưỡng nan. Các căn cứ quân sự rất quan trọng đối với hoạt động của Nga ở Châu Phi và Địa Trung Hải và là trụ cột cho tuyên bố về vị thế cường quốc của nước này. Đồng thời, việc giao Assad cho kẻ thù sẽ đồng nghĩa với hành động phản bội những người mà Điện Kremlin đã hứa sẽ bảo vệ và giúp đỡ.

Trong mọi trường hợp, danh tiếng của Nga đối với các thế lực mà nước này hứa hẹn sẽ bảo vệ an ninh đã bị tổn hại khi chấp nhận sự sụp đổ của Assad. Việc chuyển giao Assad sẽ làm suy yếu thêm uy tín của Nga với tư cách là đối tác an ninh. Có lẽ Moskau đã phải chấp nhận mất căn cứ không quân Hmeimim và cảng Tartus. Theo các phương tiện truyền thông tiết lộ, nhiều trang thiết bị quân sự khác đã được vận chuyển đi từ đó, trong những ngày gần đây.

Vũ Thái An, người lính VNCH, ngày 1 Februar 2025