CUỘC BẦU CỬ TỔNG THỐNG ĐÀI LOAN - THẮNG BẠI SẼ ĐƯỢC QUYẾT ĐỊNH BẰNG SỰ TÍN NHIỆM CỦA GIỚI TRẺ

Những tiếng hô vang lên khi ứng cử viên tổng thống trong chiếc áo khoác  màu xanh bước vào chùa dưới cơn mưa. Ông Hou Yu-ih cầm một cây nhang giữa hai tay chắp lại và cúi chào ngôi đền. Sau đó, ông phát biểu trước cử tri của mình. Đầu tiên, ông cảm ơn các sĩ quan cảnh sát đã bảo vệ anh.

“Tôi là người mà bạn có thể tin tưởng để bảo vệ Đài Loan,” Hou nói với những du khách lớn tuổi đến chùa. Nhóm khách hàng cốt lõi của đảng ông, phe đối lập Quốc Dân Đảng (KMT), vốn cai trị Đài Loan một cách độc tài trong nhiều thập kỷ, đã thay đổi và trở thành một phần của nền dân chủ non trẻ của Đài Loan kể từ những năm 1990. Trước khi Hou Yu-ih trở thành thị trưởng Tân Đài Bắc, ứng cử viên bảo thủ này từng giữ chức cảnh sát trưởng.

Sau đó, ông nói chuyện với một nhóm quan trọng: người Đài Loan dưới bốn mươi tuổi, con cháu của những thính giả cũ của ông. “Thế hệ trẻ là trụ cột cho tương lai của chúng ta, nhưng mọi thứ đang trở nên tồi tệ với họ vì lương thấp và chi phí sinh hoạt tăng cao.” Hou hứa sẽ gia hạn các khoản vay sinh viên và các khoản vay không lãi suất để có thể mua một căn nhà.

Trước cuộc bầu cử tổng thống vào thứ Bảy, các cuộc thăm dò mới nhất cho thấy Hou chỉ kém ứng cử viên của Đảng Cấp Tiến cầm quyền DPP, ông Lai Ching-te, đương kim phó tổng thống Đài Loan vài điểm phần trăm. Nếu mọi chuyện vẫn không có gì thay đổi, thì đây đảng của bà Thái Anh Văn sẽ đạt được chiến thắng thứ ba liên tiếp của DPP. Nhưng thật khó để dự đoán, điều này có xảy ra hay không? 

Mười ngày trước cuộc bỏ phiếu, qua các cuộc thăm dò thì  Quốc dân đảng của Hou đang dẫn đầu, điều này có thểlàm thay đổi nghiêm trọng vị trí quyền lực của một chủ tịch DPP.

Lần nào cũng vậy, câu hỏi về chính sách đối với Trung Quốc của Đài Loan là trọng tâm của cuộc bầu cử. Nhưng địa chính trị chồng chéo với những lo ngại hàng ngày có thể mang tính quyết định trong cuộc bầu cử. Đảng DPP đã nắm quyền trong 8 năm và hiện bị đổ lỗi là nguyên nhân khiến chi phí sinh hoạt tăng cao, lương thấp và giá thuê nhà cao. Đảng Tiến bộ (DPP) đang gặp khó khăn trong bầu cử lần nay vì sự tín nhiệm của người xuống thấp. Tỷ lệ tán thành của Lai thấp hơn nhiều so với Tổng thống sắp mãn nhiệm Thái Anh Văn, người không thể tái tranh cử sau hai nhiệm kỳ.

Giám đốc chiến dịch DPP Yao Li-Ming tại trụ sở chiến dịch ở Đài Bắc cho biết: “Giới trẻ đang đóng một vai trò quan trọng trong cuộc bầu cử này”. Trong khi những cử tri trên 40 tuổi có nhiều khả năng đưa ra quyết định hơn thì những người trẻ tuổi lại lưỡng lự hơn, ít nhất gần một phần ba số cử tri. Khẩu hiệu “Đội Đài Loan” treo trên tường của trụ sở DPP. Sàn nhà được lót bằng những đường nét của một sân bóng chày. 

Ông Lai 64 tuổi, ứng cử viên tổng thống là người chơi môn bóng chày, môn thể thao quốc gia của Đài Loan khi còn trẻ. Không biết nó có giúp ích gì trong việc kiếm thêm được thêm phiếu cho ông trong cuộc bầu cử lần này hay không? Yao Li-Ming than phiền rằng bốn năm trước, 70% thanh niên Đài Loan đã bỏ phiếu cho Tổng thống Thái. Hôm nay chỉ có ba mươi phần trăm có thể sẽ bỏ phiếu cho ứng cử viên kế nhiệm của họ Lai.

“Bốn năm trước, người Đài Loan đã hướng tới Hồng Kông,” Yao nói về các cuộc biểu tình đòi dân chủ ở đó khi Trung Quốc củng cố quyền cai trị của mình đối với Hồng Kông. Cuộc bầu cử năm 2020 ở Đài Loan thường gây ra lo ngại rằng điều gì đó tương tự như Hồng Kông có thể xảy ra lần nữa ở Đài Loan. DPP được coi là có nhiều khả năng nhất để bảo vệ nền độc lập của Đài Loan, ông Yao nói.

Mặc dù lạm phát ở Đài Loan ở mức vừa phải so với phần còn lại của thế giới nhưng giá thực phẩm lại tăng không tương xứng trong khi tiền lương vẫn ở mức thấp. So với thu nhập, giá thuê nhà ở một số thành phố ở Đài Loan thuộc hàng cao nhất thế giới.

Ông Yao cũng rất cân nhắc về tầm quan trọng thực sự của gần 20 triệu cử tri đủ điều kiện đi bầu lần này. Theo truyền thống, người Đài Loan có xu hướng bỏ phiếu theo các vấn đề về bản sắc. Những người ủng hộ sự độc lập của Đài Loan có nhiều khả năng bỏ phiếu cho đảng DPP hơn, trong khi Quốc Dân Đảng thu hút những cử tri coi trọng nguồn gốc Trung Quốc và mối quan hệ (kinh tế) ổn định với đại lục: Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Đài Loan, sáu trăm nghìn người Đài Loan sống ở Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. 

Ngày nay, 80% người dân nói rằng Đài Loan và Trung Quốc không phải là cùng một quốc gia. Hơn 60% xác định là người Đài Loan, trong khi chưa đến 3% xác định chủ yếu là người Trung Quốc (phần còn lại xác định là cả hai). Tuy nhiên, đảng DPP vẫn ở mức dưới 40% trong các cuộc thăm dò.

TÌNH HÌNH CỬ TRI Ở ĐÀI TRUNG

Một thành phố có truyền thống không nghiêng về bên này hay bên kia là Đài Trung. Nhiều người không còn đủ khả năng chi trả cho Đài Bắc đã chuyển đến miền trung Đài Loan. Thợ làm tóc Lin Hsin-yan có tiệm làm tóc ở trung tâm thành phố và anh tin rằng nền kinh tế là vấn đề quan trọng nhất của cuộc bầu cử này. “Sức mua của chúng tôi đã giảm.” Người thợ làm tóc 28 tuổi nhớ về ngày xưa khi một số khách hàng của anh là khách du lịch Trung Quốc. Lin nói: “Khi Đảng Cấp tiến lên nắm quyền, khách du lịch trở nên ít hơn. Ngay trước cuộc bầu cử, Bắc Kinh hiện đang đe dọa chấm dứt một thỏa thuận thương mại khác. Một thông điệp gửi đến người Đài Loan: Hãy bầu cho DPP “ly khai”, khi đó bạn và ví tiền của bạn sẽ trở nên tồi tệ hơn.

Ông chủ và người sáng lập của nó, Ko Wen-je, từng là thị trưởng Đài Bắc, trước đây thân cận với DPP với tư cách là một đảng độc lập và gần như đã liên minh với Quốc Dân Đảng bảo thủ trước cuộc bầu cử này. Yao Li-ming, người tổ chức chiến dịch tranh cử của Ko khi ông còn là thị trưởng, cho biết: “Ko không phải là người tốt”. “Ko luôn thay đổi vị trí của mình.”

Ứng cử viên đảng DPP Lai cũng công khai thừa nhận điều này: “Không thể phủ nhận rằng nhiều người trẻ không hài lòng với hoàn cảnh sống, với giáo dục và công việc của họ, và chính phủ đang rất coi trọng những điều này,” Lai nói với các nhà báo quốc tế. Ông hứa sẽ tăng phúc lợi cho trẻ em, muốn cắt giảm học phí và tăng cường nhà ở xã hội. 

Tương tự như Hou Yu-ih - và tương tự như Ko, là những người đang tập trung vào chiến dịch bầu cử của mình vàocác chi phí sinh hoạt và giống như Quốc Dân Đảng muốn khôi phục thỏa thuận thương mại với Trung Quốc đã bị đình trệ kể từ năm 2014.

Tuy nhiên, tất cả các đảng phái ở Đài Loan hiện đã vỡ mộng trước chính sách hiếu chiến đối với Đài Loan của các nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình. 

Alexander Huang, đại diện đối ngoại của Quốc Dân Đảng, nói: “Quốc Dân Đảng không còn là Quốc Dân Đảng của cha ông các bạn nữa. “Chúng tôi rất thực tế và thực dụng.” Điều này chủ yếu nhằm vào ứng cử viên hàng đầu ôn hòa Hou Yu-ih. Khi xuất hiện trong chùa, Hou Yu-Ih thỉnh thoảng chuyển từ tiếng Hoa sang tiếng Đài Loan

Chuyên gia chính sách đối ngoại của KMT Huang cho biết, đối với Trung Quốc, hiện tại vấn đề là phải tạm dừng mọi việc. “Trong lịch sử hàng thiên niên kỷ của chúng ta, không có vị hoàng đế nào là bất tử.” Ứng cử viên DPP Lai cũng giải thích rằng ông đang giữ nguyên hiện trạng và tiếp tục đường lối của chính phủ trước đây. Đại đa số người Đài Loan muốn giữ nguyên hiện trạng, bảo vệ nền dân chủ của mình và không thực hiện bất kỳ bước đi triệt để nào. Câu hỏi ở thùng phiếu là ai có thể làm điều này tốt nhất.

Phó Tổng thống Lai phát biểu lỏng lẻo hơn Tổng thống sắp mãn nhiệm Thái Anh Văn. Bảy năm trước, Lai cho biết ông là người đấu tranh cho nền độc lập của Đài Loan. Năm ngoái, ông kể về một ngày được chào đón vào Toà Bạch Ốc với tư cách là tổng thống, điều này cũng gây lo ngại ở Washington. Hai quốc gia đồng minh không duy trì quan hệ ngoại giao chính thức. Sẽ là cơ sở cho chiến tranh đối với Trung Quốc nếu Đài Loan chính thức tuyên bố độc lập.

Trong khi các chương trình bầu cử của các đảng dành nhiều không gian hơn cho chính trị trong nước và các vấn đề hàng ngày hơn là chính sách an ninh, thì vài ngày trước cuộc bầu cử, các bài phát biểu lại một lần nữa thu hẹp lại về phía Trung Quốc. 

CÁC QUAN ĐIỂM KHÁC NHAU VỀ MỘT TRUNG QUỐC.

Quốc Dân Đảng ngay lập tức lợi dụng điều này và cáo buộc đảng DPP cầm quyền đã “đánh lừa công chúng bằng lời cảnh báo như vậy”. Đại diện Ngoại giao Huang cho biết: “Đây là một phần của chiến dịch”. Quốc Dân Đảng từ lâu đã cáo buộc DPP chọc giận Bắc Kinh một cách không cần thiết thông qua những lời lẽ khoa trương về độc lập và công khai đứng về phía Hoa Kỳ. “Họ đang đi đường nào? Con đường dẫn đến chiến tranh!”, ứng cử viên phó tổng thống của Hou gần đây đã hét lên chỉ đạo DPP. 

Quốc Dân Đảng hiện đang cố gắng xoa dịu Trung Quốc bằng cách thúc đẩy mở rộng quan hệ kinh tế và ủng hộ công thức “Một Trung Quốc”, theo đó chỉ có một Trung Quốc, bao gồm cả hai bên eo biển Đài Loan và có sự bất đồng về hình thức chính phủ. Ứng cử viên KMT Hou nói rằng ông sẽ “bảo vệ hệ thống dân chủ của Đài Loan mãi mãi”.

Chính trị gia DPP Lai đã trả lời trong cuộc tranh luận trên truyền hình giữa các ứng cử viên rằng mục tiêu sáp nhập Đài Loan của Trung Quốc là chính sách đã tuyên bố của Cộng hòa Nhân dân TH. 

Hành vi của Bắc Kinh “không thể bị kích động bởi bất kỳ đảng phái chính trị hay cá nhân nào”. Lai nói tại thành phố Hoa Liên: “Cuộc bầu cử sẽ quyết định liệu Đài Loan sẽ duy trì nền dân chủ và tự do hay thỏa hiệp với các thế lực độc tài và quay trở lại con đường cũ là ‘Một Trung Quốc’”. Ông Lai ủng hộ chính sách vũ khí mạnh mẽ và mở rộng liên minh quốc tế, đặc biệt là với Hoa Kỳ.

Một cử tri, là một kiến ​​trúc sư tại một sân chơi ở Đài Bắc cho rằng điều này thật tốt. Jason Lee đến đây cùng hai con, một điều hiếm thấy vì Đài Loan là một trong những quốc gia có tỷ lệ sinh thấp nhất thế giới. Lee nói rằng tiền lương thực sự không thay đổi nhiều trong những năm gần đây. Ông này đã ghi nhận thành tích của Tổng thống Tsai (Thái Anh Văn) đã gia tăng nhiều phúc lợi cho trẻ em - cho đứa con đầu lòng lên tương đương 150 euro và cho đứa con thứ hai lên 180 euro.

Riệng Quốc Dân Đảng thì đang tìm những giải pháp để khôi phục các hiệp định thương mại cũ với Trung Quốc. Người kiến trúc sư 41 tuổi nói: “Việc làm của Quốc Dân Đảng chỉ đưa mục tiêu ‘thống nhất’ của Trung Quốc đến gần hơn”. Điều này chắc chắn phải được ngăn chặn. Và đó mới là điều quan trọng. Đó là lý do tại sao anh chọn ông Lai của đảng DPP.

Cuộc bầu cửa ngày hôm nay, sẽ là câu trả lời là người dân Đài Loan về "chính sách một TQ" cũng như câu trả lời cho Quốc Dân Đảng Đài Loan về tương lai chính trị của họ. Chúng ta chờ xem cuộc bầu cử quan trọng này sẽ quyét định tương lai của Đài Loan trước áp lực đang đè nặng lên Đài Loan của họ Tập vả đám lãnh đạo Bắc Kinh.

Thời sự từ Vũ Thái An, người lính VNCH, ngày 13 Januar 2024