ĐỈNH CAO TÀN ÁC TRONG BẢN KẾ HOẠCH MỚI CỦA TRUMP VỀ UKRAINE - ĐÓ LÀ MUỐN CHIẾM TOÀN BỘ UKRAINE
Tin trên tờ Berliner Zeitung: Các cuộc đàm phán giữa Hoa Kỳ và Ukraine đang đạt đến đỉnh cao mới. Theo báo cáo của Reuters, Bloomberg và Financial Times (FT), Washington đã trình lên Kiew một dự thảo mới, toàn diện về một “quan hệ đối tác” kinh tế. Trên thực tế, như một quan chức Ukraine giấu tên đã nói với FT, đó sẽ là một "cuộc đột kích" cũng có nghĩa là sự kết thúc của "chủ quyền" của Ukraine. Trong bối cảnh các đề nghị mới, "vụ bê bối" giữa Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump và Tổng thống Ukraine Wolodymyr Selenskyj tại White House cách đây vài tuần gần như có vẻ là một nỗ lực dàn dựng nhằm làm suy yếu Selenskyj trước những yêu cầu tối đa của Hoa Kỳ.
Bởi vì trái ngược với bản dự thảo đầu tiên của "thỏa thuận về nguyên liệu thô" đã bị bỏ qua một cách kịch tính khi ký kết, hợp đồng mới có hậu quả nghiêm trọng hơn nhiều, như tờ Kiew Post tiết lộ, ví dụ về phạm vi của thỏa thuận: Các phiên bản trước đó quy định rằng 50% doanh thu từ dầu mỏ, khí đốt và khoáng sản của Ukraine cùng với cơ sở hạ tầng liên quan sẽ thuộc về Hoa Kỳ. Tuy nhiên, phiên bản mới bao gồm các nguyên liệu thô mới, bổ sung và toàn bộ doanh thu từ khu vực công và tư nhân.
Việc trả nợ khó khăn hơn so với thỏa thuận đầu tiên: Theo thỏa thuận mới, doanh thu sẽ được chuyển đổi thành ngoại tệ ngay sau khi khai thác, và viện trợ của Hoa Kỳ cho Ukraine sẽ được hoàn trả cộng với lãi suất hàng năm là bốn phần trăm. Hoa Kỳ cũng có quyền ưu tiên từ chối khai thác tất cả các nguồn tài nguyên. Ukraine chỉ có thể tiếp nhận được lợi nhuận của quỹ sau khi trừ chi phí hoàn trả.
Thỏa thuận mới có thời hạn không xác định và chỉ có thể được sửa đổi hoặc chấm dứt khi có sự đồng ý của Hoa Kỳ. Tất cả tài sản sẽ được đóng góp vào một quỹ đầu tư chung. Văn bản mới quy định quỹ sẽ được quản trị bởi một hội đồng gồm năm thành viên, trong đó ba thành viên do Hoa Kỳ bổ nhiệm và có toàn quyền phủ quyết. Hoa Kỳ cũng giữ quan điểm rằng mọi chi phí chiến tranh của nước này phải được đưa vào quỹ như một khoản đầu tư. Ukraine phải đóng góp tài sản của mình vào quỹ.
Nếu kế hoạch này thành công dù chỉ một phần, EU sẽ là bên thua lỗ lớn nhất – nếu Ukraine gia nhập EU theo kế hoạch. Là một quốc gia “bị khoét rỗng”, Ukraine sẽ là nước nhận được khoản chuyển giao từ EU. Đồng thời, các ngành kỹ nghệ quan trọng nhất của đất nước sẽ nằm trong tay Hoa Kỳ, hay chính xác hơn: nằm trong tay ngành tài chính Hoa Kỳ, nơi sẽ tài trợ cho tất cả các việc khai thác này mà không có rủi ro. Thỏa thuận này sẽ cho phép tất cả các công ty Hoa Kỳ hoạt động tại Ukraine khai thác khu vực thương mại tự do rộng lớn của EU. Các khoản đầu tư khổng lồ, chẳng hạn như của BlackRock và các công ty quản trị tài sản khác, đang hướng đến một tương lai tươi sáng, chẳng hạn như trong nông nghiệp: Với sản xuất thực phẩm kỷ nghệ quy mô lớn, Ukraine có thể xóa sổ hiệu quả tất cả các trang trại vừa và nhỏ ở EU thông qua áp lực giá cả.
Nông dân ở Âu châu từ lâu đã cảnh báo về viễn cảnh này. Trong kịch bản mới, lợi nhuận sẽ không thuộc về các nhà tài phiệt Ukraine mà sẽ vào túi các công ty đầu tư lớn của Hoa Kỳ. Điều này có nghĩa là nếu EU khăng khăng đòi Ukraine gia nhập, các công ty Hoa Kỳ sẽ có thể thâm nhập vào khu vực thương mại tự do thông qua cửa sau. Mặt khác, nếu EU từ bỏ việc gia nhập Kiew, Hoa Kỳ có thể ký kết một hiệp định thương mại tự do nào đó với Ukraine - đã có rất nhiều khuôn mẫu kể từ khi TTIP thất bại. Người Mỹ cũng có thể tách Ungarn, Slowakei hoặc Ba Lan ra khỏi EU hiện tại và thành lập một dạng EU đối trọng. Đây cũng không phải là viễn cảnh tích cực cho Brüssel.
Trong bối cảnh này, cũng dễ hiểu tại sao Trump theo đuổi chính sách thuế quan cứng rắn của mình: Với Ukraine là "con ngựa thành Troy", thương mại miễn thuế trên thị trường Âu châu hoặc hội nhập kinh tế của Ukraine và một số khu vực Đông Âu là điều có thể. Tuyến vận chuyển miễn phí qua Biển Đen, được Hoa Kỳ ưu tiên trong các cuộc đàm phán với Nga, cũng phục vụ mục đích này: các công ty Hoa Kỳ muốn duy trì tuyến đường thương mại này một cách thông suốt để có thể bán ngũ cốc "đánh cắp" từ Ukraine trên toàn thế giới.
Nga sẽ chỉ có lợi thế hạn chế trong thỏa thuận này. Moskau có thể giữ lại các vùng lãnh thổ mà nước này đã chiếm được về mặt quân sự sau cuộc tấn công, có lẽ sẽ có hoạt động chung của Nord Stream 2 và một số liên doanh khác giữa Gazprom và các công ty dầu khí đa quốc gia của Mỹ. Nhưng việc quay trở lại thị trường Âu châu sẽ bị người Mỹ ngăn cản phần lớn. Do đó, lợi ích của Mỹ là EU duy trì lệnh trừng phạt đối với Nga và thậm chí còn thắt chặt hơn nữa nếu có thể.
Ngoại trưởng Hoa Kỳ Marco Rubio đã phát biểu trên chuyến bay tới Mỹ Latinh tuần này rằng hòa bình có thể mất nhiều thời gian - vì việc dỡ bỏ lệnh trừng phạt không nằm trong tay người Mỹ. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Thủ tướng Đức Olaf Scholz tuyên bố hôm thứ Năm rằng việc nới lỏng các hạn chế đối với các ngân hàng theo yêu cầu của Nga như một điều kiện cho hòa bình là không thể thực hiện được.
Tổng thống Nga Wladimir Putin tuyên bố ông sẽ chỉ thực hiện thỏa thuận nếu EU khôi phục hoàn toàn một trong những ngân hàng của Nga, Rosselkhozbank, vào mạng lưới SWIFT của Bỉ để thực hiện thanh toán quốc tế. Moskau cho biết các ngân hàng Nga khác tham gia xuất cảng nông sản cũng sẽ được giảm nhẹ một phần. EU đã thu hồi quyền truy cập vào giao thức SWIFT của 23 ngân hàng Nga. Điều này ảnh hưởng đến tất cả các tổ chức cho vay lớn ngoại trừ Gazprombank, nơi điều hành các giao dịch khí đốt quốc tế.
Thủ tướng Anh Keir Starmer phản đối mạnh mẽ việc dỡ bỏ lệnh trừng phạt, nói rằng chúng chưa bao giờ được thảo luận: "Ngược lại, chúng tôi đã thảo luận về cách thắt chặt lệnh trừng phạt để ủng hộ sáng kiến của Hoa Kỳ và đưa Nga vào bàn đàm phán thông qua áp lực tiếp theo từ nhóm các quốc gia này. Điều đó có nghĩa là tăng áp lực kinh tế lên Nga và đẩy nhanh các lệnh trừng phạt mới, cứng rắn hơn tác động đến doanh thu năng lượng của Nga." Bình luận của Starmer rất thú vị: London với tư cách là một trung tâm tài chính có thể hưởng lợi khi Hoa Kỳ tiếp nhận Ukraine thông qua mối quan hệ chặt chẽ với hệ thống tín dụng và đầu tư của Hoa Kỳ. Trên thực tế, Anh không còn là thành viên của EU nữa, nhưng vẫn quyết định về vấn đề Ukraine. Các ngân hàng của Pháp cũng có thể sẽ để mắt tới các thỏa thuận tiềm năng và hoạt động kinh doanh mới phát sinh. Là cựu chuyên gia ngân hàng đầu tư tại London, Thủ tướng Pháp Emmanuel Macron rất am hiểu về tình hình phát triển toàn cầu.
Theo EU Observer, Chủ tịch Hội đồng EU António Costa cũng phát biểu với các nguyên thủ quốc gia và chính phủ tại cuộc họp ở Paris: "Sẽ là một sai lầm chiến lược nếu đầu hàng trước cám dỗ nới lỏng lệnh trừng phạt trước thời hạn". Trên thực tế, hành vi của EU đang cho Hoa Kỳ thời gian để đạt được thỏa thuận với Ukraine. Các lệnh trừng phạt càng kéo dài thời gian ngăn cản Nga tham gia các hoạt động kinh tế ở Ukraine thì càng tốt.
Điều đó cũng giải thích tại sao Trump cử phù rể của mình - cựu nhân viên của Soros và là giám đốc quỹ đầu cơ, Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent - làm phái viên tới Ukraine, trong khi Moskau một phần được giao cho những người nghiệp dư như nhà phát triển bất động sản Steve Witkoff. Điều này có thể có nghĩa là người Mỹ không nghiêm chỉnh trong các cuộc đàm phán và ban đầu chỉ muốn bảo đảm rằng Nga không tiếp tục biến cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine thành đống đổ nát và tro bụi nữa – đây được cho là tài sản của Hoa Kỳ trong tương lai. Trong mọi trường hợp, những tuyên bố gần đây của Ngoại trưởng Marco Rubio không tạo ấn tượng rằng người Mỹ đang vội vã đàm phán để cứu mạng sống của những người trẻ tuổi Ukraine và Nga - như Trump ban đầu đã tuyên bố với sự đồng cảm giả tạo.
Trong mọi trường hợp, EU phục vụ mục đích hạn chế quyền tự do tài chính của người Nga bằng mọi cách có thể đối với Hoa Kỳ: Ngoài lệnh chặn SWIFT, các lệnh trừng phạt của EU bao gồm việc đóng băng tài sản của Ngân hàng Trung ương Nga trị giá khoảng 210 tỷ Euro, lệnh cấm vận thương mại với Nga trị giá 140 tỷ Euro mỗi năm, lệnh cấm thị thực và đóng băng tài sản đối với 2.400 cá nhân và công ty Nga.
Tổng thống Nga Wladimir Putin dường như hiện đang nhận ra rằng điều tối đa ông có thể nhận được từ người Mỹ là một phần của bốn khu vực, Krim và tình hình tương đối ổn định ở Biển Đen. Đó chắc chắn là thành công. Nhưng gần đây Putin đã nói với các doanh nhân Nga rằng ông cho rằng các lệnh trừng phạt sẽ có hiệu lực vô thời hạn và Nga phải tiếp tục hướng tới BRICS.
Là một doanh nhân, Putin biết rằng sự hiện diện kinh tế mạnh mẽ của Mỹ tại Ukraine sẽ kiềm chế hiệu quả hơn tham vọng của Nga trong khu vực và trên thế giới so với sự hiện diện của quân đội NATO. Do đó, Tổng thống Ukraine Selenskyj đã không thẳng thừng từ chối đề nghị của Hoa Kỳ. Ngoài ra, với các hợp đồng quốc tế lớn, hoa hồng thường được trả để thực hiện từng bước. Trong bối cảnh này, người Mỹ chắc chắn có nhiều điều để cung cấp hơn bất kỳ ai khác vì thanh toán bằng đô la Mỹ được bảo mật an toàn trước mọi sự tiếp cận chính thức nếu chính phủ Hoa Kỳ tạo ra cơ sở cho việc này.
Trong kịch bản như vậy, EU đang đứng trước nguy cơ tan rã: các quốc gia đã bị chia rẽ một cách vô vọng. Vào thứ sáu 28/3, bà Thủ tướng Ý Georgia Meloni cho biết thật trẻ con khi phản đối nước Mỹ dưới thời Donald Trump. Pháp, Ý và Tây Ban Nha đã từ chối yêu cầu của Ursula von der Leyen về việc tăng thêm nợ tại EU vì họ đã có đủ nợ. Trong số tất cả các quốc gia, Đức hiện đang vào cuộc và thông qua Friedrich Merz, muốn kích thích hoạt động ngân hàng quốc tế thông qua các khoản vay chiến tranh và cơ sở hạ tầng. Việc các tập đoàn Hoa Kỳ tham gia vào hệ thống thương mại tự do của EU có nghĩa là tất cả các tập đoàn Hoa Kỳ có trụ sở tại Ukraine sẽ được hưởng lợi từ việc tự do lưu thông hàng hóa và con người trong EU. Sự cạnh tranh giữa các công ty Âu châu sẽ tăng lên đáng kể – với hậu quả nghiêm trọng đối với năng lực đổi mới, thị trường lao động và hệ thống xã hội ở “ Âu châu cũ”.
Vũ Thái An, người lính VNCH, ngày 29 März 2025
